SALİHA SULTAN
Türkiye’nin İstanbul, Kütahya, Ankara, Bolu, Kastamonu, Konya üzere birfazlaca kenti karlar altında. Gece uzunluğu yağan karın doldurduğu bembeyaz çatılarla, sokaklarda kar coşkusu ve tasası bir ortada yaşanıyor. Sabahı selamlamak için perdeyi aralayanlardan kimi gördüğü beyaz örtü karşısında çocuklar üzere seviniyor, kimi de yapılacak işlerini, kabaran faturalarını, yakacak odunu olmayan insanları düşünüp endişeleniyor. Hal bu biçimde olunca, sanat dünyasına da kar görünümüyle karşılaştıklarında ne düşündüklerini, bu fikirlere eşlik eden şiiri, romanı ya da sinema sahnesini sorduk. KARAR okurları için içtenlikle cevapladılar.
TANBÛRİ CEMİL BEYEFENDİ ÇALIYOR ESKİ PLÂKTA…
HİLMİ YAVUZ
Kar’la uyanmak, benim için, musıkî ile uyanmak demektir. Kar, bende hep müzik çağrışımları yapar. neden? Cenab’ın, o ünlü şiirini anımsayınız: ‘Elhân-ı Şitâ’yı;- ya da Yahya Kemal’in ‘Kar Musıkî’lerini! ‘Varoluşun Dayanılmaz hafifçeliği’nde Sabrina, Franz’ın ‘Müzik sever misin?’ sorusuna ‘evet, lakin farklı bir vakit diliminde…’ karşılığını verir: Evet, lakin hangi farklı vakit diliminde? Milan Kundera şu biçimde müellif: ‘Müziğin karlarla kaplı uçsuz bucaksız bir sessizlik vâdisinde açan bir gül üzere olduğu vakit içinderda…’ Çehov’un ‘Üç Kızkardeş’te Tuzenbach’a sordurduğu ‘Kar yağıyor. Bunun manası ne?’ sorusunun karşılığı budur; Sabrina’nın yanıtı!
EVVEL AŞKI daha sonra MÜTHİŞ ARTIRIMLARI DÜŞÜNDÜM
NİLGÜN BELGÜN
Ben bir kez mart doğumluyum, kış hanımıyım… Kar, kış, yağmur benim en sevdiğim şeylerdir. Hele ki kar, pencereyi açıp kar gördüğümde bu bana memnunluk verdi. Kar seven romantiklerdenim yani. Kar görür görmez Hekim Jivago sineması geliyor aklıma, Ömer Şerif’in oynadığı sinema. Karlar ortasında, bembeyaz bir ortamda çekilen, her sahnesi fazlaca hoş bir sinemaydı. Bir tren sahnesi vardı unutamadığım. Gözümün önünden bir aşk, bir tren geçiyor, fazlaca bana uygun. Karlı bir günde kesinlikle aşk hayatışımdır… Ancak bu birinci memnunluktan daha sonra haberlere baktım, trafikte kalanları gördüm. Ben ikazlara uyan biriyim ve trafiğe çıkmadım. Son yılların en büyük karı bu bence, bu yüzden iki gündür evdeyim. Oyunum da yoktu. Yani birinci memnunluktan daha sonrası üzücü benim için zira dehşetli da artırımlar da var. Türkiye’de orta sınıfı yok ettiler üzere… Yoksullar aslına bakarsanız bu durumda nasıl yaşıyor, nasıl yönetim ediyor, fazlaca merak ediyorum. Beni hayli üzen bir bahis, bu kurallarda nasıl yönetim ediyorlar hayretler içerisindeyim. Hepimiz emeği ile çalışan insanlarız bu kadar üst üste artırım görmedim bugüne kadar. Merakla bekliyorum gelecek faturaları. İki katına çıksa bir daha bir şey, üç dört kata çıkmaya başladı sayılar, bu da maalesef hepimizi zorluyor…
EN BÜYÜK ŞİİR BEYAZ ÖRTÜNÜN KENDİSİ OLDU
ÖMER FAZİLET
Sabah kar kaplı bir sabaha uyanmanın sürprizlerine diyecek kelamım yok fakat ben o kadar sabırlı değildim bu sefer. Akşamdan onu gözlemeye, sokak lambalarının fanusu altında ak kelebekler üzere uçuşlarını izlemeye başladık. Benim ve oğlumun doğum günü art geriye geliyor bugünlerde. Baktık ki bu şenlik devam edecek, gördük ki yol kar tutmaya, otomobillerin üstü örtülmeye, ağaç kolları yavaş yavaş sarkmaya başladı karar verdik. Aşağıya ineceğiz. Kartopuna sarılacağız. Yerlere yatacağız. Tam da bu biçimde yaptık. Gecenin yumuşak karnında kendine has dönüşleriyle kar, bize tekrar yenidenlanmayacak olanı adeta telkin etti. Bizi asıl şaşırtan ve sevindiren olay ise bizim üzere her insanın sokaklara inmiş olmasıydı. Bayan, erkek, çocuk bir olmuştu. İnemeyenler pencerelere yığılmıştı. Uzun vakittir bu biçimdesine sakin, sevinç, barış ve memnunluk dolu bir gece yaşamamıştı güya sokaklar. O güç ve beyazlığın altında karın kendisi aslına bakarsan büyük bir şiir olmuştu. Yazılmış bütün şiirleri sabaha kadar bizim yerimize o okudu…
BÜYÜLÜ GERÇEKLİĞİ YAKALADIĞIM O AN
NAZLI ERAY
Her kar gördüğümde, çocukluğumda birinci karı nasıl seyrettiğimi ve büyülü gerçekçiliği nasıl yakaladığımı hatırlıyorum. Altı yaşındaydım, Şişhane yokuşunda Saadet Apartmanı’nda yaşıyorduk. Geceleri uyuyamaz, gökyüzünü, sokaktan geçen sarı tramvayların gürültüyle geçişini seyrederdim. Bir gece birden kar yağmaya başladı. Sokak lambasının sarı ışığında izlediğim kar taneleri aşağı mı üst mı çıkıyor anlayamamış ve büyülenmiştim. Elfler, boynuzlu atlar, periler, küçük mini insancıklar, cüceler görür üzere oldum. O yolları çabucak hemen bilmiyordum. Hülyalar ortasında sabaha kadar karı izledim konutumuzun köşe penceresinden. Beni o denli buldu ailem, kızdı, yatağıma yatırdı. Lakin o büyülü gece, kar ve yaşadığım farkındalık bana aitti. Birinci sefer gördüğüm bir şeyi özümsemiştim, ki bu çocukluktan çıkış, hayat denen şeyin senin haricinde oluşu ve görüşü yakalamıştım. Karanlık, hızsız 1960’larda, büyülü gerçekliği gördüğüm, gözümün prizmasını yakaladığım an o an… Ve her karla Japon edebiyatının en kıymetli müelliflerinden Kavabata’nın ‘Karlar Ülkesi’ romanı gelir aklıma. Jaonya’daki o kar tasvirleri, kiraz çiçekleri açmadan evvel kısımlarda biriken kar gelir. Bir de buzdan otel var Norveç’te, buzdan yataklar var, orayı merak ederim.
ALLAH’IN BÜYÜK SIRLARINDAN BİRİ
YILDIZ RAMAZANOĞLU
Kar eşsiz bir tefekkürün yolunu açıyor. Tanelerin her birinin yalnızlığı, öte yandan hiç birinin oburunu rahatsız etmeden birlikte yol almaları, rahmetin, güzelliğin inişi. Bilimsel açıklaması olsa bile kar Allah’ın büyük sırlarından biri. Kimimize yoksullukta felaket yüzünü de gösteriyor ancak şairlerin yaklaşımları iç muhasebeye yöneliyor daha hayli. Ahmet Muhip Dranas, “Yağsın kar üstümüze buram buram ../Sırf unutmak için, unutmak ey kış!/Büyük yalnızlığını dünyanın” diyor örneğin. Beni en derinden etkileyen Sezai Karakoç’un söyleyişidir: “Karın yağdığını görür görmez/Kar tutan toprağı anlayacaksın/Toprakta bir karış karı görür görmez /Kar ortasında yanan karı anlayacaksın.” Öte yandan bir özne ve özgün varoluş olan kar’ın safından bakanlar da var. Metin Altınok içimize öbür bir ateş düşürüyor: “Yaslandı duvarlara, kapıları zorladı/Pencerelerden baktı konut içlerine/Kar hiç bu biçimde kimsesiz kalmadı.” Cenap Şehabettin’i de anmak isterim: “Bir beyaz titreyiş, bir dumanlı uçuş/Eşini kaybeden bir kuş/Gibi kar…Ey uçarken düşüp ölen kelebek/Bir beyaz melek kanadının tüyü.“ “Eve alalım kardanadamı, üzerine kar yağıyor, üşümesin geceleyin” diyen çocuğun kelamını de katalım şiire.
Türkiye’nin İstanbul, Kütahya, Ankara, Bolu, Kastamonu, Konya üzere birfazlaca kenti karlar altında. Gece uzunluğu yağan karın doldurduğu bembeyaz çatılarla, sokaklarda kar coşkusu ve tasası bir ortada yaşanıyor. Sabahı selamlamak için perdeyi aralayanlardan kimi gördüğü beyaz örtü karşısında çocuklar üzere seviniyor, kimi de yapılacak işlerini, kabaran faturalarını, yakacak odunu olmayan insanları düşünüp endişeleniyor. Hal bu biçimde olunca, sanat dünyasına da kar görünümüyle karşılaştıklarında ne düşündüklerini, bu fikirlere eşlik eden şiiri, romanı ya da sinema sahnesini sorduk. KARAR okurları için içtenlikle cevapladılar.
TANBÛRİ CEMİL BEYEFENDİ ÇALIYOR ESKİ PLÂKTA…
HİLMİ YAVUZ
Kar’la uyanmak, benim için, musıkî ile uyanmak demektir. Kar, bende hep müzik çağrışımları yapar. neden? Cenab’ın, o ünlü şiirini anımsayınız: ‘Elhân-ı Şitâ’yı;- ya da Yahya Kemal’in ‘Kar Musıkî’lerini! ‘Varoluşun Dayanılmaz hafifçeliği’nde Sabrina, Franz’ın ‘Müzik sever misin?’ sorusuna ‘evet, lakin farklı bir vakit diliminde…’ karşılığını verir: Evet, lakin hangi farklı vakit diliminde? Milan Kundera şu biçimde müellif: ‘Müziğin karlarla kaplı uçsuz bucaksız bir sessizlik vâdisinde açan bir gül üzere olduğu vakit içinderda…’ Çehov’un ‘Üç Kızkardeş’te Tuzenbach’a sordurduğu ‘Kar yağıyor. Bunun manası ne?’ sorusunun karşılığı budur; Sabrina’nın yanıtı!
EVVEL AŞKI daha sonra MÜTHİŞ ARTIRIMLARI DÜŞÜNDÜM
NİLGÜN BELGÜN
Ben bir kez mart doğumluyum, kış hanımıyım… Kar, kış, yağmur benim en sevdiğim şeylerdir. Hele ki kar, pencereyi açıp kar gördüğümde bu bana memnunluk verdi. Kar seven romantiklerdenim yani. Kar görür görmez Hekim Jivago sineması geliyor aklıma, Ömer Şerif’in oynadığı sinema. Karlar ortasında, bembeyaz bir ortamda çekilen, her sahnesi fazlaca hoş bir sinemaydı. Bir tren sahnesi vardı unutamadığım. Gözümün önünden bir aşk, bir tren geçiyor, fazlaca bana uygun. Karlı bir günde kesinlikle aşk hayatışımdır… Ancak bu birinci memnunluktan daha sonra haberlere baktım, trafikte kalanları gördüm. Ben ikazlara uyan biriyim ve trafiğe çıkmadım. Son yılların en büyük karı bu bence, bu yüzden iki gündür evdeyim. Oyunum da yoktu. Yani birinci memnunluktan daha sonrası üzücü benim için zira dehşetli da artırımlar da var. Türkiye’de orta sınıfı yok ettiler üzere… Yoksullar aslına bakarsanız bu durumda nasıl yaşıyor, nasıl yönetim ediyor, fazlaca merak ediyorum. Beni hayli üzen bir bahis, bu kurallarda nasıl yönetim ediyorlar hayretler içerisindeyim. Hepimiz emeği ile çalışan insanlarız bu kadar üst üste artırım görmedim bugüne kadar. Merakla bekliyorum gelecek faturaları. İki katına çıksa bir daha bir şey, üç dört kata çıkmaya başladı sayılar, bu da maalesef hepimizi zorluyor…
EN BÜYÜK ŞİİR BEYAZ ÖRTÜNÜN KENDİSİ OLDU
ÖMER FAZİLET
Sabah kar kaplı bir sabaha uyanmanın sürprizlerine diyecek kelamım yok fakat ben o kadar sabırlı değildim bu sefer. Akşamdan onu gözlemeye, sokak lambalarının fanusu altında ak kelebekler üzere uçuşlarını izlemeye başladık. Benim ve oğlumun doğum günü art geriye geliyor bugünlerde. Baktık ki bu şenlik devam edecek, gördük ki yol kar tutmaya, otomobillerin üstü örtülmeye, ağaç kolları yavaş yavaş sarkmaya başladı karar verdik. Aşağıya ineceğiz. Kartopuna sarılacağız. Yerlere yatacağız. Tam da bu biçimde yaptık. Gecenin yumuşak karnında kendine has dönüşleriyle kar, bize tekrar yenidenlanmayacak olanı adeta telkin etti. Bizi asıl şaşırtan ve sevindiren olay ise bizim üzere her insanın sokaklara inmiş olmasıydı. Bayan, erkek, çocuk bir olmuştu. İnemeyenler pencerelere yığılmıştı. Uzun vakittir bu biçimdesine sakin, sevinç, barış ve memnunluk dolu bir gece yaşamamıştı güya sokaklar. O güç ve beyazlığın altında karın kendisi aslına bakarsan büyük bir şiir olmuştu. Yazılmış bütün şiirleri sabaha kadar bizim yerimize o okudu…
BÜYÜLÜ GERÇEKLİĞİ YAKALADIĞIM O AN
NAZLI ERAY
Her kar gördüğümde, çocukluğumda birinci karı nasıl seyrettiğimi ve büyülü gerçekçiliği nasıl yakaladığımı hatırlıyorum. Altı yaşındaydım, Şişhane yokuşunda Saadet Apartmanı’nda yaşıyorduk. Geceleri uyuyamaz, gökyüzünü, sokaktan geçen sarı tramvayların gürültüyle geçişini seyrederdim. Bir gece birden kar yağmaya başladı. Sokak lambasının sarı ışığında izlediğim kar taneleri aşağı mı üst mı çıkıyor anlayamamış ve büyülenmiştim. Elfler, boynuzlu atlar, periler, küçük mini insancıklar, cüceler görür üzere oldum. O yolları çabucak hemen bilmiyordum. Hülyalar ortasında sabaha kadar karı izledim konutumuzun köşe penceresinden. Beni o denli buldu ailem, kızdı, yatağıma yatırdı. Lakin o büyülü gece, kar ve yaşadığım farkındalık bana aitti. Birinci sefer gördüğüm bir şeyi özümsemiştim, ki bu çocukluktan çıkış, hayat denen şeyin senin haricinde oluşu ve görüşü yakalamıştım. Karanlık, hızsız 1960’larda, büyülü gerçekliği gördüğüm, gözümün prizmasını yakaladığım an o an… Ve her karla Japon edebiyatının en kıymetli müelliflerinden Kavabata’nın ‘Karlar Ülkesi’ romanı gelir aklıma. Jaonya’daki o kar tasvirleri, kiraz çiçekleri açmadan evvel kısımlarda biriken kar gelir. Bir de buzdan otel var Norveç’te, buzdan yataklar var, orayı merak ederim.
ALLAH’IN BÜYÜK SIRLARINDAN BİRİ
YILDIZ RAMAZANOĞLU
Kar eşsiz bir tefekkürün yolunu açıyor. Tanelerin her birinin yalnızlığı, öte yandan hiç birinin oburunu rahatsız etmeden birlikte yol almaları, rahmetin, güzelliğin inişi. Bilimsel açıklaması olsa bile kar Allah’ın büyük sırlarından biri. Kimimize yoksullukta felaket yüzünü de gösteriyor ancak şairlerin yaklaşımları iç muhasebeye yöneliyor daha hayli. Ahmet Muhip Dranas, “Yağsın kar üstümüze buram buram ../Sırf unutmak için, unutmak ey kış!/Büyük yalnızlığını dünyanın” diyor örneğin. Beni en derinden etkileyen Sezai Karakoç’un söyleyişidir: “Karın yağdığını görür görmez/Kar tutan toprağı anlayacaksın/Toprakta bir karış karı görür görmez /Kar ortasında yanan karı anlayacaksın.” Öte yandan bir özne ve özgün varoluş olan kar’ın safından bakanlar da var. Metin Altınok içimize öbür bir ateş düşürüyor: “Yaslandı duvarlara, kapıları zorladı/Pencerelerden baktı konut içlerine/Kar hiç bu biçimde kimsesiz kalmadı.” Cenap Şehabettin’i de anmak isterim: “Bir beyaz titreyiş, bir dumanlı uçuş/Eşini kaybeden bir kuş/Gibi kar…Ey uçarken düşüp ölen kelebek/Bir beyaz melek kanadının tüyü.“ “Eve alalım kardanadamı, üzerine kar yağıyor, üşümesin geceleyin” diyen çocuğun kelamını de katalım şiire.