Sizin öteki işiniz yok mu

Hasan

New member
SALİHA SULTAN

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle, Ulusal Saraylar’ın kamu müzelerinin idaresini devralmasının önü açıldı. 24 saat daha sonra İstanbul Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde bulunan Yerebatan Sarnıcı’nın üstündeki Talat Paşa Konağı, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredildi. Galata Kulesi, Hidiv Kasrı ve Taksim Seyahat Parkı’na el konulmasının akabinde alınan yeni karara vatandaşlardan ‘Hükümetin gündemi bu mu’ tenkitleri geldi.


‘YAPILAN SÜREÇLERDE HEM HUKUK HEM TARİH GARABETİ VAR’

İBB Genel Sekreter Yardımcısı Becerikli Polat, Galata’da olduğu üzere Talat Paşa Konağı’nda da hem hukuk hem tarih garabetinin kelam konusu olduğunu kaydetti. Müzelere yönelik kararnameyi kıymetlendiren Mimar Prof. Dr. Zeynep Ahunbay da “Milli Saraylar Cumhurbaşkanlığı’na bağlandıktan daha sonra uzman gruplar alt üst oldu, yetişmiş şahıslar ayrıldı. Bu yapılanların hepsi ulusal birikime karşı işler” dedi.


VAKIFLAR İBB’NİN BİR MÜLKÜNE DAHA EL KOYDU: ‘BU GARABETİN GAYESİ SARNIÇ MI?’

Vakıflar Genel Müdürlüğü, İBB’nin mülkiyetindeki Yerebatan Sarnıcı’nın giriş yapısı Talat Paşa Konağı’na birinci Galata Kulesi’nde ortaya attığı ‘vakıf malı’ olduğu teziyle el koydu. Kanunun 30’ncu unsurunun hukuksuz kullanıldığını söyleyen İBB Genel Sekreter Yardımcısı Yetenekli Polat: “Yapılan yasanın ruhuna alışılmamış. 20’nci yüzyılın başında yapılan konak kendi tarihinden 500 yıl sene geriye gdolayıldü, hukuk ve tarih garabeti yaşandı. Daha evvel de mülklerimize el koyuldu, umarım Yerebatan Sarnıcı için de bu biçimde olmaz, sarnıç ve sarayı karıştırmazlar.”


Vatandaşlar aylardır ekonomik krizle boğuşurken hükümet ise belediye üzere kurumların mülkiyetinde bulunan müzeler ve tarihi yapıtların dönem kederiyle gündemde. Ulusal Saraylar Yönetimi Başkanlığı’nın kamu kurum ve kuruluşlarının müzelerinin idaresini devralmasının önünü açan Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin akabinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) mülkiyetinde bulunan Yerebatan Sarnıcı üstündeki tarihi Talat Paşa Konağı’nın Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredildiği ortaya çıktı. KARAR kararname haberini evvelki gün ‘Galata’dan daha sonra Yerebatan’a dönem gölgesi’ başlığıyla gündeme taşıyarak, İBB mülklerinde yaşanabilecek gelişmelere dikkat çekmişti. Haberin akabinde ortaya çıkan bölüm süreci, seçimden daha sonra Galata Kulesi dahil bugüne kadar 7 mülkiyetine el koyulan İBB’ye bağlı tarihi yerlerin risk altında olduğuna işaret etti.


‘HEM HUKUK HEM TARİH GARABETİ’

Tarihi Yarımada’daki Yerebatan Sarnıcı’nın giriş yapısı olan ve sarnıç üzerinde bulunan Talat Paşa Konağı, Galata Kulesi ve Taksim Seyahat Parkı üzere İBB’nin elinden alınarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmesinin akabinde bir basın açıklaması yapan İBB Genel Sekreter Yardımcısı Uzman Polat, konağa Vakıflar Genel Müdürlüğü (VGM) tarafınca Galata Kulesi ve Seyahat Parkı’nda olduğu üzere Vakıflar Kanunu’nun 30’ncu unsuruna dayandırılarak, hukuksuz bir biçimde el koyulduğunu deklare etti. Polat, bölüm sürecinin bilgilerina ait şu ayrıntıları verdi: “Vakıflar Kanunu 30’ncu husus bir müddetdir kentteki tarihi yapıların geleceklerini etkileyecek biçimde el değiştirmesine yol açan kararlarla gündem oluyor. 30’ncu husus İBB’nin mülklerinin elinden alınmasını gerektirecek bir yere sahip değil. Yapılan uygulama bir daha tarihi bilgiye ve yasanın ruhuna muhalif. Zira Talat Paşa Konağı 20’nci yüzyılın başında yapılmış, devrin mimari özelliklerine sahip bir yapı. Nasıl Galata Kulesi Cenevizliler tarafınca yapılmışken, Osmanlı yapısı üzere pozisyonlandırılmış ise, Talat Paşa Konağı da tarih tahrifatlarıyla tanımlanarak devredilmiş durumda. Vakıflar Kanunu 30. hususa göre bir yapının vakıflara mahkemesiz, tapu yoluyla devredilebilmesi için, devredilen mülkün vakıf eliyle yapılmış olması ve vakıf kültür varlığı olması gerekir. Burada kelam konusu yapının mülkiyeti bu kararla 4 tane vakıf içinde mülkiyeti paylaştırışmış durumda. Talat Paşa Konağı’nın 4 tane vakıf tarafınca yapılmayacağı aslına bakarsan aşikâr lakin bu dört vakfa baktığımızda, Akbıyık Muhittin Vakfı 1464 yılında aktif olan, Geli Ali Paşa Vakfı da 1571’de aktif olan bir vakıftır. Öbür iki vakfın mülkiyeti de, Hatun Vakfı ve Hacı Mehmet Vakfı, bugüne ulaşmamış vakıflar. Yani bu yapı kendi tarihinden 500 yıl sene geriye gdolayılerek, bir diğer vakfın mülküymüş üzere gösterilerek, hem hukuk hem tarih garabeti olacak bir uygulamaya mevzu edilmiştir. Bir Osmanlı vakfı tarafınca yapılmıştır diye İBB’den alınmış bir mülktür artık.”


‘UMARIM SARAY VE SARNICI KARIŞTIRMAZLAR’

Müzelerin Ulusal Saraylar’a periyodunun önünü açan Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin akabinde eş vakitli olarak Talat Paşa Konağı’nın periyoduyla karşı karşıya olduklarını belirten Polat, şu tasasını lisana getirdi: “Milli Saraylar’da sarayların halka evresi diye bir husus var, bu yüzden ismi ‘saraylar’dır. Şayet İstanbul folkloründe fazlaca çoğunlukla kullanıldığı formuyla bir yanılgı oluşursa, Yerebatan Sarnıcı’nın da emsal bir akıbeti olacaktır. Yerebatan Sarnıcı, halk lisanında Yerebatan Sarayı olarak anılmaktadır. Kültür alanını yöneten dostlarımız sarnıç ve sarayı karıştırmasınlar. Bizans periyodunda yapılmış bir sarnıçtır, gerçek ismi Yerebatan Sarnıcı’dır ötürüsıyla Ulusal Saraylar kapsamına alınacak statüde değildir. Umarım bu biçimde bir tasarruf olmayacaktır, sarnıcın bu çeşit spekülasyonlarda yer almaması temennimiz.” Polat, Yerebatan Sarnıcı’nın bir kısmına el koyulduğunu vurgulayarak, “El koyulan yerler sarnıca giriş çıkış yapılarımız, çabucak hemen kuruma resmi bir yazı gelmedi. Daha evvel de mülklerimize el koyuldu, umarım Yerebatan Sarnıcı için de bu biçimde bir müddetç olmayacaktır” tabirlerini kullandı. İBB’nin daha evvelki hukuksuz zaman süreçleri için açtığı davaların devam ettiğini hatırlatan Polat, “Galata Kulesini kaybettiğimizde yalnızca mülk değil, oradan gelen gelirleri de kaybettik. Milyonları aşan ziyaretçileri olduğu için İBB’ye büyük ekonomik kayıp yaratan alanlar bu yerler. Bu kültürel miras konusunda kullanacağımız kaynağın da kaybı manasına geliyor, zira buralardan elde edilen gelirler bu harcamalarda kullanılıyordu” kelamlarıyla, el koyulan tarihi yapıtların İBB için önemli bir ekonomik kayıp manasına geldiğinin de altını çizdi. Öte yandan Talat Paşa Konağı’na el koyulmasına vatandaşlar da toplumsal medyada reaksiyon gösterdi. Hüseyin Ateş isimli bir vatandaş el koymayı “Nasıl bir idare anlayışı kendi partisi idarede iken almıyor, idare partisi değişince alıyor? Bunun altında ne var sanki?” sözleriyle sorguladı. İBB’nin Talat Paşa Konağı’na ‘hukuksuz el koyulduğu’ savlarının akabinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Vakıflar Genel Müdürlüğü ise çabucak hemen resmi bir açıklama yapmadı.

TALAT PAŞA’NIN RESMİ KONUTU

Vakıf malı olduğu argümanıyla VGM’ye devredilen Talat Paşa Konağı, Yerebatan Caddesi ile Alemdar Caddesi’nin kesiştiği noktada, sarnıcın girişinin karşısında, beraberinde da üstünde bulunuyor. Konak, Osmanlı periyodu sadrazamlarından Talat Paşa tarafınca 1917-1918 periyodunda resmi konut olarak kullanıldı.


‘BUNLAR ULUSAL BİRİKİME KARŞI İŞLER’

Cumhurbaşkanlığı kararnamesini KARAR’a pahalandıran onarım ve muhafaza çalışmalarının duayen ismi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Topkapı Sarayı’nın 2019’da Ulusal Saraylar’a devredildiğini hatırlatarak “Topkapı Sarayı’nın alınıp, yetmemesi, öbür müzelere el uzatılması güzel değil” dedi. Ahunbay, şu görüşlerini aktardı: “Milli Sarayların takımı hudutlu. Ulusal Saraylar geçmişte İstanbul’daki ulusal sarayları korumak için örgütlenmiş, Anıtlar Müdürlüğü üzere yapıları, birfazlaca uzmanı olan bir kurumdu. Cumhurbaşkanlığına bağlandıktan daha sonra bu gruplar dışarı atıldı, yetişmiş uzmanlar ayrıldı. Bu yapılanlar ulusal birikime karşı işler.” Anıtlar Müdürlüğü vardı, bunların hepsi dışarı atıldı. Bu yapılanların hepsi ulusal birikime karşı işler.”

‘OTORİTE DEĞİLLER’

Ahunbay, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Örneğin Anıtlar Müdürlüğü bütün Türkiye’ye hizmet eden bir kuruluştu, artık bölgelere ayrıldı, yalnız İstanbul’da birden çok şura oluşturuldu. Çalışanlarının birikimleri bir yana itildi, yerlerine sıfır noktasından isimler getirildi. Bu bireylerin ise politik olarak tarafsız olma durumu yok. Getirilen isimler kamu ismine bir otorite değiller. Siyaset olarak bunu yanlış buluyorum.”

‘USTALIĞA KİM KARAR VERECEK?’

Kararnamede yer alan ‘restorasyon çalışmalarında ustalık dokümanı aranmaması’ sonucuna da değinen Ahunbay, “Kim karar verecek ustalığına? yıllardır karşılaşırız, yüklenici firmalar birini getirir, çalıştırmaya kalkar. Ustalık, eğitimle ilgili bir mevzu. Bu bahiste kurslar veriliyor, zira ustanın müdafaanın kuramını ve uygulamasını öğrenmesi de kural. Lafla uzman diye ortaya çıkan bireyler sağlıklı işler yapamaz. Bütün dünyada eğitim değeri. Kuramı, müdafaayı öğrenmeden yapılan işler tahrip edici olacaktır.”

‘KURALLARI GEVŞETMEK LAÇKALIK’

Onarımlarda çoğunlukla skandal yaşandığını, yakın vakitte Galata Kulesi’ne hilti ile girildiğini hatırlatan Ahunbay, “Kuralların sıkılaşması gerekirken gevşemesi laçkalık. Bir şeyi bilimsel yaparsanız yanlışsız olur, öteki türlü keyfi işleri daha epeyce görürüz” ihtarını yaptı. Ahunbay, alınan kararların onarım ve müze dünyasında büyük reaksiyon ile karşılaşacağını söyleyerek, bu süreçte Ulusal Saraylar’ın mevcut takımı ve birikiminin de sorgulanacağını kelamlarına ekledi.

İBB’NİN 7 MÜLKİYETİNİN ‘VAKIF MALI OLDUĞU’ SEÇİM daha sonraSI ORTAYA ÇIKTI

2018 seçimi daha sonrasında idaresi değişen İBB’in o tarihten bugüne 7 mülkiyetine VGM tarafınca 30’ncu hususa dayandırılarak el koyuldu. Mülkiyeti 165 yıldır İBB’de olan Galata Kulesi, Şubat 2020’de ‘Kule-i Taban Vakfı’ malı olduğu sebebi öne sürülerek devroldu. KARAR, bölümü duayen isimler Necdet Sakaoğlu ve Doğan Kuban’ın görüşleriyle gündeme getirdi. Sakaoğlu “Bu hususta en kıymetli kaynak Osman Ergin’in ‘Mecelle-i Umur-ı Belediyye’ yapıtıdır. Galata Kulesi, hendek ve etrafındaki alan 1856’da İstanbul’un birinci belediyesine tapulanmıştır”, Kuban ise, “Kule-i Yer Vakfı’na kayıtlı olduğu uydurmadır, bu kule ilgili her türlü karar lakin Anıtlar Yüksek Heyeti tarafınca verilebilir” dedi. Mart 2021’de Seyahat Parkı’na ‘Sultan Beyazıt HanVakfı’ malı denilerek el koyulurken, Temmuz 2021’de Hidiv Kasrı’na el koyuldu. İBB’nin mülkiyetindeki Tunuslu Hayrettin Paşa Konağı, Eminönü’nde otobüs duraklarının bulunduğu alan ve İBB hıfzıssıhha binaları da el koyulan tarihi yapılar içinde. Bu süreçleri yapıtın ilgili olduğu tapu dairesine yazı göndererek gerçekleştiren VGM, İBB’ye ise rastgele bir resmi bildirimde bulunmuyor.
 
Üst