SALİHA SULTAN
Türkiye’nin birinci radyoloji profesörü Salâhattin Mehmet Erk’in eşi Sabahat Hanım’a yazdığı mektuplar ve kartpostallar Remzi Kitabevi tarafınca ‘Bir Tıp Şehidi: Salahattin Mehmet Erk’ ismiyle okura sunuldu. Erk’in torunu olan, iktisat, siyaset ve iş dünyasının tanınmış ismi Cem Kozlu’nun yayıma hazırladığı kitapta, Erk’in Trakya, Balkanlar ve Filistin Cephesi’nden ve Birinci Dünya Savaşı daha sonrasında eğitim emeliyle gittiği Viyana ve Almanya’nın çeşitli kentlerinden gönderdiği mektuplar devrin Anadolu ve Avrupa’sının röntgenini çekiyor. 58 yıllık hayatında bilim dünyamıza yaptığı kıymetli katkıları radyoloji dünyasında bugün hala takdirle anılan Selahattin Mehmet Erk’in torunu Kozlu ile KARAR okurları için konuştuk.
Birinci röntgen sineması 1895’te ortaya çıkıyor. Dedenizin devrinde radyolojiyi epeyce yeni bir bilim. niye radyoloji ihtisası yapmayı tercih etmiş sizce? Bizde bu hususta eğitim var mı o periyot?
Yakın tarihte birinci açık kalp ameliyatı yahut karaciğer nakli nasıl ses getirmişse, röntgenin keşfi de en az o kadar ilgi uyandırmıştı 19’ncu yüzyılın sonunda. İhtilal niteliğindeki bu icadın gelecekteki potansiyelinden heyecan duymuş olsa gerek, bu kısımda ihtisasa karar verdiğinde.
Röntgen Osmanlı İmparatorluğu’na fazlaca çabuk geldi. Öncüsü Dr. Yüzbaşı Esad Feyzi 1897’de Askeri Tıbbiye’de derslerini vermeye başladı. Diğer muallimler onu izledi. Fakat, farklı bir kısım olarak kuruluşu Cumhuriyet’in birinci yılında gerçekleşti ve o kürsüye birinci atanan da dedem Salâhattin Mehmet Erk idi.
çabucak hemen tıp öğrencisi olduğu sırada Çanakkale Savaşı’na gidiyor. Bu savaşı biroldukça eğitimli insanımızı şehit vermemizle de hatırlıyoruz. Hangi cephede bakılırsav alıyor dedeniz bu savaşta? Yolu kimlerle kesişiyor?
Dedem iki defa Çanakkale Cephesi’nde, daha sonra da Filistin Cephesi’nde nazaranv yapıyor. Ortada da kısa bir süre Trakya’ya gönderiliyor. Cumhuriyet kurulduktan daha sonra iki yılda bir Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan Ulusal Türk Tıp Kongrelerine Atatürk’ün geldiğini ve doktorlarla selamlaşıp sohbet ettiğini dedemin mektuplarından okuyoruz.
Yakın tabip dostları içinde Verem Savaş Derneği’nin kurucusu Prof. Tevfik Sağlam’ı, Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci bayan tabiplerinden İstanbul Tıp Fakültesi’nde Gastroenteroloji kısmının kurucusu Prof. Müfide Küley’i ve çabucak sonrasında siyasete girip bakanlık yapmış olan Fazıl Şerafettin Bürge’yi sayabiliriz.
Kitapta eşine yolladığı biroldukca kartpostal ve mektubu okuyoruz. Bir nevi Avrupa basınının, iktisadının, toplumsal hayatının röntgenini de çekiyor bu yazdığı mektuplarda. Osmanlı’nın son periyotlarında yaşananlara bakış açısı nasıl size bakılırsa?
Evet, eşine gönderdiği kartpostal ve mektuplardan görüyoruz ki Avusturya ve Almanya’da radyoloji ihtisası yaparken Kurtuluş Savaşı’nı gün be gün heyecanla izlemeye çalışıyor; lokal gazetelerin ilgili haberlerini eşine yazıyor, ona bunların gerçekleri yansıtıp yansıtmadığını soruyor, “Gazi Mustafa Kemal Paşa ve muzaffer ordularımızın muvaffakiyeti için devamlı duacı olduğunu” yinelıyor.
Dedeniz vefat ettiğinde çabucak hemen beş yaşındasınız. Çocukluğunuzda nasıl bir dede anlatıldı size?
Dedemin çalışkan, önemli, sessiz sakin, mütevazı bir kişi olduğu konuşulurdu. Öldüğünde beş yaşındaydım. Benimle ilgilenen beni epeyce seven bir dede olarak hatırlıyorum. Daha detaylı anılarımı kitapta paylaştım. Ben doğduktan bir yıl daha sonra çıkan son kitabında bana ithaf yazısı olarak şunu yazmıştı: “Güler yüzlü ve hoş evlâdım, küçük minicik torunum Mehmet Cem Kozlu’ya en uygun dileklerim ve büyük adam olması temennisi ile. – 24.4.1947”
Dedenizin vefatından 50 yıl daha sonra bu mektupları yayınlama sonucunız arkasında ne var?
sonuçları hala hayatımızı etkileyen bir tıp ihtilali ile Birinci Dünya Savaşı, ülkemizin işgali ve Kurtuluş Savaşı kesişiyor. Dedem bu harika fırtınanın göbeğinde. Çabucak her gün neneme bir mektup yahut kartpostal yazmış. Bunlar yok olmadan, Cumhuriyetimizin kuruluşundaki fedakârlıklar unutulmadan, mesleğinde bir birincisi gerçekleştirmiş bu mütevazı bilim beşerinin hayatı kayda geçsin istedim. Tarih boyunca doktorlarımız yeniliklerin, aydınlanmanın, devrimlerim öncüsü olmuşlardır. Dedem de onlardan biri.
‘ŞİKAYET YERİNE ÇABA VARDI’
Türkiye’nin en güç periyotlarında mesleği ismine kuvvetli bir çaba veren bir tabip olan dedeniz sizce bugüne ne söylüyor?
Günümüzde en ufak bir siyasi tehdit beka olayı olarak isimlendiriliyor. Tabir ucuzlatılıyor. Beka tehdidini anlamak için 20’nci yüzyılın başlarına gitmek lazım. Gün be gün şahsi ve ulusal çabanın boyutunu ve iç içe nasıl geçtiğini bir kişinin ömründe bile bakılırsabiliyorsunuz. Dedem o günlerde postalayıp güya bugün açmamızı istediği mektuplarında “Çok çalış, inanç, inan, sabret, üstesinden gelirsin” diyor. Şikayet yerine çaba ediyor. Karamsarlık yerine umutla geleceğe bakıyor. İşgal altındaki İstanbul’da doğan çocuklarına verdikleri isimler ise Emel ve Ümit.
Türkiye’nin birinci radyoloji profesörü Salâhattin Mehmet Erk’in eşi Sabahat Hanım’a yazdığı mektuplar ve kartpostallar Remzi Kitabevi tarafınca ‘Bir Tıp Şehidi: Salahattin Mehmet Erk’ ismiyle okura sunuldu. Erk’in torunu olan, iktisat, siyaset ve iş dünyasının tanınmış ismi Cem Kozlu’nun yayıma hazırladığı kitapta, Erk’in Trakya, Balkanlar ve Filistin Cephesi’nden ve Birinci Dünya Savaşı daha sonrasında eğitim emeliyle gittiği Viyana ve Almanya’nın çeşitli kentlerinden gönderdiği mektuplar devrin Anadolu ve Avrupa’sının röntgenini çekiyor. 58 yıllık hayatında bilim dünyamıza yaptığı kıymetli katkıları radyoloji dünyasında bugün hala takdirle anılan Selahattin Mehmet Erk’in torunu Kozlu ile KARAR okurları için konuştuk.
Birinci röntgen sineması 1895’te ortaya çıkıyor. Dedenizin devrinde radyolojiyi epeyce yeni bir bilim. niye radyoloji ihtisası yapmayı tercih etmiş sizce? Bizde bu hususta eğitim var mı o periyot?
Yakın tarihte birinci açık kalp ameliyatı yahut karaciğer nakli nasıl ses getirmişse, röntgenin keşfi de en az o kadar ilgi uyandırmıştı 19’ncu yüzyılın sonunda. İhtilal niteliğindeki bu icadın gelecekteki potansiyelinden heyecan duymuş olsa gerek, bu kısımda ihtisasa karar verdiğinde.
Röntgen Osmanlı İmparatorluğu’na fazlaca çabuk geldi. Öncüsü Dr. Yüzbaşı Esad Feyzi 1897’de Askeri Tıbbiye’de derslerini vermeye başladı. Diğer muallimler onu izledi. Fakat, farklı bir kısım olarak kuruluşu Cumhuriyet’in birinci yılında gerçekleşti ve o kürsüye birinci atanan da dedem Salâhattin Mehmet Erk idi.
çabucak hemen tıp öğrencisi olduğu sırada Çanakkale Savaşı’na gidiyor. Bu savaşı biroldukça eğitimli insanımızı şehit vermemizle de hatırlıyoruz. Hangi cephede bakılırsav alıyor dedeniz bu savaşta? Yolu kimlerle kesişiyor?
Dedem iki defa Çanakkale Cephesi’nde, daha sonra da Filistin Cephesi’nde nazaranv yapıyor. Ortada da kısa bir süre Trakya’ya gönderiliyor. Cumhuriyet kurulduktan daha sonra iki yılda bir Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan Ulusal Türk Tıp Kongrelerine Atatürk’ün geldiğini ve doktorlarla selamlaşıp sohbet ettiğini dedemin mektuplarından okuyoruz.
Yakın tabip dostları içinde Verem Savaş Derneği’nin kurucusu Prof. Tevfik Sağlam’ı, Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci bayan tabiplerinden İstanbul Tıp Fakültesi’nde Gastroenteroloji kısmının kurucusu Prof. Müfide Küley’i ve çabucak sonrasında siyasete girip bakanlık yapmış olan Fazıl Şerafettin Bürge’yi sayabiliriz.
Kitapta eşine yolladığı biroldukca kartpostal ve mektubu okuyoruz. Bir nevi Avrupa basınının, iktisadının, toplumsal hayatının röntgenini de çekiyor bu yazdığı mektuplarda. Osmanlı’nın son periyotlarında yaşananlara bakış açısı nasıl size bakılırsa?
Evet, eşine gönderdiği kartpostal ve mektuplardan görüyoruz ki Avusturya ve Almanya’da radyoloji ihtisası yaparken Kurtuluş Savaşı’nı gün be gün heyecanla izlemeye çalışıyor; lokal gazetelerin ilgili haberlerini eşine yazıyor, ona bunların gerçekleri yansıtıp yansıtmadığını soruyor, “Gazi Mustafa Kemal Paşa ve muzaffer ordularımızın muvaffakiyeti için devamlı duacı olduğunu” yinelıyor.
Dedeniz vefat ettiğinde çabucak hemen beş yaşındasınız. Çocukluğunuzda nasıl bir dede anlatıldı size?
Dedemin çalışkan, önemli, sessiz sakin, mütevazı bir kişi olduğu konuşulurdu. Öldüğünde beş yaşındaydım. Benimle ilgilenen beni epeyce seven bir dede olarak hatırlıyorum. Daha detaylı anılarımı kitapta paylaştım. Ben doğduktan bir yıl daha sonra çıkan son kitabında bana ithaf yazısı olarak şunu yazmıştı: “Güler yüzlü ve hoş evlâdım, küçük minicik torunum Mehmet Cem Kozlu’ya en uygun dileklerim ve büyük adam olması temennisi ile. – 24.4.1947”
Dedenizin vefatından 50 yıl daha sonra bu mektupları yayınlama sonucunız arkasında ne var?
sonuçları hala hayatımızı etkileyen bir tıp ihtilali ile Birinci Dünya Savaşı, ülkemizin işgali ve Kurtuluş Savaşı kesişiyor. Dedem bu harika fırtınanın göbeğinde. Çabucak her gün neneme bir mektup yahut kartpostal yazmış. Bunlar yok olmadan, Cumhuriyetimizin kuruluşundaki fedakârlıklar unutulmadan, mesleğinde bir birincisi gerçekleştirmiş bu mütevazı bilim beşerinin hayatı kayda geçsin istedim. Tarih boyunca doktorlarımız yeniliklerin, aydınlanmanın, devrimlerim öncüsü olmuşlardır. Dedem de onlardan biri.
‘ŞİKAYET YERİNE ÇABA VARDI’
Türkiye’nin en güç periyotlarında mesleği ismine kuvvetli bir çaba veren bir tabip olan dedeniz sizce bugüne ne söylüyor?
Günümüzde en ufak bir siyasi tehdit beka olayı olarak isimlendiriliyor. Tabir ucuzlatılıyor. Beka tehdidini anlamak için 20’nci yüzyılın başlarına gitmek lazım. Gün be gün şahsi ve ulusal çabanın boyutunu ve iç içe nasıl geçtiğini bir kişinin ömründe bile bakılırsabiliyorsunuz. Dedem o günlerde postalayıp güya bugün açmamızı istediği mektuplarında “Çok çalış, inanç, inan, sabret, üstesinden gelirsin” diyor. Şikayet yerine çaba ediyor. Karamsarlık yerine umutla geleceğe bakıyor. İşgal altındaki İstanbul’da doğan çocuklarına verdikleri isimler ise Emel ve Ümit.