Dosya bilhassa edebiyat tarihi çalışanlar için bir kaynakça niteliğinde.
TANER AY
Soğuk Savaş biteli otuz yıldan fazla bulunmasına rağmen, bizim sağcılarımızın ve solcularımızın büyük kısmı zihnen o senelerda yaşamayı sürdürüyorlar. Soğuk Savaş devrinde bir tarafın niyet yapısı SSCB’nin berbat emekçi konutlarından, başka tarafın niyet yapısı da Beyaz Amerika’nın kırsalındaki sefil çiftliklerinden büyümüştü. Stalin İmparatorluğu’nun personel konutlarından çıkanların birer ‘Çekist’, Beyaz Anglo-Sakson Protestan İmparatorluğu’nun çiftliklerinden çıkanlarınsa birer ‘Ku Klux Klancı’ olarak toplumsala katılmış olmaları niçiniyle, onlara ben ‘faşist ikizler’ diyorum. ‘Faşist ikizler’in bizdeki zihinsel torunları için öğrenmenin ve akıl sâhibi olmanın bir değeri bulunmuyor. Daima palavra yanlış öğretilmiş göstergelere nazaran ‘fikir’ dedikleri zırvalıkları beyan ediyorlar. Örneğin, solcularımız, ‘muhafazakâr’ olarak etiketledikleri gazetelerde yahut mecmualarda yazanları edebiyat pazarının haricinde bıraktırıyorlar. Bunu da ‘karalama’ yahut ‘yok sayma’ formlarıyla beceriyorlar. Kitaplarda kimi yayınevlerinin logosunu görmeleriyse, o ‘faşist kitaplar’ı okumamaları için çabucak ‘yeterli gerekçe’ oluveriyor. Sağcılarımız da hiç farklı değiller. Türkiye’nin gelmiş geçmiş en ‘sağcı’ gazetesi onlara ‘solcu’ olarak öğretildiğinden, orada yazanları çarçabuk ‘komo’ olarak etiketleyip, dışlıyorlar. Komik ancak hakikatimiz bu biçimde. Kapitalist pazarda güya bir ‘solcu yayınevi’ olabilirmiş üzere, yayınevleri içinde ‘sol’ ve ‘sağ’ ayrımı yapmalarıysa, bana Göktürk Ömer Çakır’ın denemelerindeki yahut Veysel Gökberk Manga’nın romanlarındaki kara mizahı anımsatıyor.
BU METİNLER EDEBİYAT TARİHİMİZ İÇİN KAYNAKÇA
Bizde solun ‘sağcı’, sağın da ‘solcu’ olarak etiketlediği yahut ne olduğunu bir türlü kestiremedikleri için yok saydıkları müelliflerin sayısı çok fazladır. Yalnızca etiketleyip de kalmıyorlar, onları bir de okunmamaya mahkûm ediyorlar. Bu ahlâksızlığın mağdurlarından Safiye Erol için epey şey yazdım, onları burada bir dahalemeyeceğim. Öbür bir mağdur olan Mitat Enç’in ‘Uzun Çarşının Uluları’nı, ‘Bitmeyen Gece’sini ve ‘Selâmlık Sohbetleri’ni ise en son Ötüken Neşriyât bastı. Lakin, sağdan ve soldan onları kaç kişi alıp okudu, merâk ediyorum. Bana da ‘Edebiyatımızda Unutulanlar ve Kaybedenler’ yazı dizim için Oğuzhan Murat Öztürk kardeşim anımsatmıştı. Türk Edebiyatı’nın yapı taşlarından biri bulunmasına rağmen, Mitat Enç’i maalesef sağ da sol da pek bilmiyor. Bu yüzden Gaziantep’te çıkan Çelebi mecmuasının Nisan-Temmuz sayısında Mitat Enç’in evrak konusu yapılmasını epeyce önemsedim. Nefis bir sayı olmuş, üç gün boyunca elimden bırakamadım, hayli şey öğrendim. Necati Tonga’nın ‘Mitat Enç İçin Kısa Bir Biyografi Denemesi’ ve ‘Ahmet Emin Yalman’ın Mitat Enç’i Müjdeleyen Yazısı’, Ali Gezginci’nin ve Ahmet Şahin’in Mitat Enç’in oğlu Sinan Enç ile yaptıkları söyleşi, Zeynep Enç Sinkil’in ‘Babam Mitat Enç’ ve Selim Sinkil’in ‘Dedem Mitat Enç’ başlıklı denemeleri, mecmuada birinci okuduklarım oldu. Akabinde, Yaşar Vural’ın, Veysel Altuntaş’ın, Ayşegül Ataman’ın, İbrahim Alisinanoğlu’nun, Mustafa Güzelhan’ın, Muhammet Erdevir’in, Reşit Güngör Kalkan’ın, Haluk Doğan’ın, Mehmet Sabri Genç’in, Ömer Faruk Şerifoğlu’nun, Gülsün Nakıboğlu’nun, Zafer Saraç’ın ve Ali Gezginci’nin yazdıklarına daldım. Tayfun Haykır’ın Prof. Dr. Nâzım H. Polat ile Mitat Enç üzerine söyleşisi de epeyce keyifliydi. Çelebi mecmuasının bu sayısı her aydının kitaplığına kesinlikle girmeli, zira mecmuanın ‘Mitat Enç’ sayısı bilhassa edebiyat tarihimiz üzerine çalışanlarımız için hayli kıymetli bir kaynakça olacak. Bu niçinle mecmuanın çalışkan yöneticileri Ali Gezginci’ye, Ahmet Şahin’e ve Oğuzhan Saygılı’ya teşekkürü borç bilirim.
Çelebi mecmuasının ‘Mitat Enç’ sayısını [email protected] adresinden temin edebilirsiniz. Ayrıyeten, Ötüken Neşriyât’tan çıkan Mitat Enç kitaplarını da kesinlikle alıp okuyunuz.
‘BAKAR KÖRLERE’ DERS NİTELİĞİNDE BİR HAYAT
Mitat Enç, Hukuk Fakültesi’nde okurken gözlerinden rahatsızlanmıştı. Üç yıl İstanbul’da ve Viyana’da tedavi görürse de, güzelleşmemiş ve kör kalmıştı. Bugün 75 yaşında olan oğlu Sinan Enç, ‘Babam kördü lakin biz bunu hiç bir biçimde hissetmedik. Gözleri görmüyor olabilirdi ancak görüyordu’ diyor. Haklıdır. Gözlerinin görmemesi, Mitat Bey’in okumasını aksatmamış, Harvard ve Columbia’da tahsiline devâm etmişti. Türkiye’ye dönüşündeyse, Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji kısmına atanmış, Köy Enstitüleri’nde çalışmaya başlamıştır. İngilizceden çevirileri ses getirir. Illinois Üniversitesi’nde doktorasını tamamlar. Türk Lisan Kurumu Yayınları içinden çıkan ‘Ruhbilimi Tabirleri Sözlüğü’nü hazırlar. Emekli olduktan daha sonra Yalova’ya yerleşir. 1977 yılında ‘Uzun Çarşının Uluları’, 1983 yılında ‘Bitmeyen Gece’ isimli yapıtları yayınlanır. Oğlu Sinan, “Ben Bitmeyen Gece’yi okumadım. Okuyamıyorum. Kaldırabileceğimi sanmıyorum’ diyor. 1985 yılında 43 yıllık hayat arkadaşı Sabahat Hanım’ı bir trafik kazasında kaybeder. Sabahat Hanım’ın kaybı Mitat Enç’i hayli sarsar. bir süre daha sonra hastalanır. Karaciğer kanseridir. 1990 yılında bütün hoş sözleri yetim bırakarak hayata vedâ eder… Enç’in epeyce değerli bir özelliği de, 1950’lerden bugün hala faaliyet gösteren Altı Nokta Körler Derneği’nin kurucusu olmasıdır. Bitmeyen Gece kitabında yer alan anılarında Türkiye’de çabucak hemen körlere yönelik hiç bir eğitim sisteminin olmadığı senelerda bu derneği hangi kurallarda, nasıl kuvvetli uğraşlarla kurduğunu ve hayata geçirdiğini de anlatır.
TANER AY
Soğuk Savaş biteli otuz yıldan fazla bulunmasına rağmen, bizim sağcılarımızın ve solcularımızın büyük kısmı zihnen o senelerda yaşamayı sürdürüyorlar. Soğuk Savaş devrinde bir tarafın niyet yapısı SSCB’nin berbat emekçi konutlarından, başka tarafın niyet yapısı da Beyaz Amerika’nın kırsalındaki sefil çiftliklerinden büyümüştü. Stalin İmparatorluğu’nun personel konutlarından çıkanların birer ‘Çekist’, Beyaz Anglo-Sakson Protestan İmparatorluğu’nun çiftliklerinden çıkanlarınsa birer ‘Ku Klux Klancı’ olarak toplumsala katılmış olmaları niçiniyle, onlara ben ‘faşist ikizler’ diyorum. ‘Faşist ikizler’in bizdeki zihinsel torunları için öğrenmenin ve akıl sâhibi olmanın bir değeri bulunmuyor. Daima palavra yanlış öğretilmiş göstergelere nazaran ‘fikir’ dedikleri zırvalıkları beyan ediyorlar. Örneğin, solcularımız, ‘muhafazakâr’ olarak etiketledikleri gazetelerde yahut mecmualarda yazanları edebiyat pazarının haricinde bıraktırıyorlar. Bunu da ‘karalama’ yahut ‘yok sayma’ formlarıyla beceriyorlar. Kitaplarda kimi yayınevlerinin logosunu görmeleriyse, o ‘faşist kitaplar’ı okumamaları için çabucak ‘yeterli gerekçe’ oluveriyor. Sağcılarımız da hiç farklı değiller. Türkiye’nin gelmiş geçmiş en ‘sağcı’ gazetesi onlara ‘solcu’ olarak öğretildiğinden, orada yazanları çarçabuk ‘komo’ olarak etiketleyip, dışlıyorlar. Komik ancak hakikatimiz bu biçimde. Kapitalist pazarda güya bir ‘solcu yayınevi’ olabilirmiş üzere, yayınevleri içinde ‘sol’ ve ‘sağ’ ayrımı yapmalarıysa, bana Göktürk Ömer Çakır’ın denemelerindeki yahut Veysel Gökberk Manga’nın romanlarındaki kara mizahı anımsatıyor.
BU METİNLER EDEBİYAT TARİHİMİZ İÇİN KAYNAKÇA
Bizde solun ‘sağcı’, sağın da ‘solcu’ olarak etiketlediği yahut ne olduğunu bir türlü kestiremedikleri için yok saydıkları müelliflerin sayısı çok fazladır. Yalnızca etiketleyip de kalmıyorlar, onları bir de okunmamaya mahkûm ediyorlar. Bu ahlâksızlığın mağdurlarından Safiye Erol için epey şey yazdım, onları burada bir dahalemeyeceğim. Öbür bir mağdur olan Mitat Enç’in ‘Uzun Çarşının Uluları’nı, ‘Bitmeyen Gece’sini ve ‘Selâmlık Sohbetleri’ni ise en son Ötüken Neşriyât bastı. Lakin, sağdan ve soldan onları kaç kişi alıp okudu, merâk ediyorum. Bana da ‘Edebiyatımızda Unutulanlar ve Kaybedenler’ yazı dizim için Oğuzhan Murat Öztürk kardeşim anımsatmıştı. Türk Edebiyatı’nın yapı taşlarından biri bulunmasına rağmen, Mitat Enç’i maalesef sağ da sol da pek bilmiyor. Bu yüzden Gaziantep’te çıkan Çelebi mecmuasının Nisan-Temmuz sayısında Mitat Enç’in evrak konusu yapılmasını epeyce önemsedim. Nefis bir sayı olmuş, üç gün boyunca elimden bırakamadım, hayli şey öğrendim. Necati Tonga’nın ‘Mitat Enç İçin Kısa Bir Biyografi Denemesi’ ve ‘Ahmet Emin Yalman’ın Mitat Enç’i Müjdeleyen Yazısı’, Ali Gezginci’nin ve Ahmet Şahin’in Mitat Enç’in oğlu Sinan Enç ile yaptıkları söyleşi, Zeynep Enç Sinkil’in ‘Babam Mitat Enç’ ve Selim Sinkil’in ‘Dedem Mitat Enç’ başlıklı denemeleri, mecmuada birinci okuduklarım oldu. Akabinde, Yaşar Vural’ın, Veysel Altuntaş’ın, Ayşegül Ataman’ın, İbrahim Alisinanoğlu’nun, Mustafa Güzelhan’ın, Muhammet Erdevir’in, Reşit Güngör Kalkan’ın, Haluk Doğan’ın, Mehmet Sabri Genç’in, Ömer Faruk Şerifoğlu’nun, Gülsün Nakıboğlu’nun, Zafer Saraç’ın ve Ali Gezginci’nin yazdıklarına daldım. Tayfun Haykır’ın Prof. Dr. Nâzım H. Polat ile Mitat Enç üzerine söyleşisi de epeyce keyifliydi. Çelebi mecmuasının bu sayısı her aydının kitaplığına kesinlikle girmeli, zira mecmuanın ‘Mitat Enç’ sayısı bilhassa edebiyat tarihimiz üzerine çalışanlarımız için hayli kıymetli bir kaynakça olacak. Bu niçinle mecmuanın çalışkan yöneticileri Ali Gezginci’ye, Ahmet Şahin’e ve Oğuzhan Saygılı’ya teşekkürü borç bilirim.
Çelebi mecmuasının ‘Mitat Enç’ sayısını [email protected] adresinden temin edebilirsiniz. Ayrıyeten, Ötüken Neşriyât’tan çıkan Mitat Enç kitaplarını da kesinlikle alıp okuyunuz.
‘BAKAR KÖRLERE’ DERS NİTELİĞİNDE BİR HAYAT
Mitat Enç, Hukuk Fakültesi’nde okurken gözlerinden rahatsızlanmıştı. Üç yıl İstanbul’da ve Viyana’da tedavi görürse de, güzelleşmemiş ve kör kalmıştı. Bugün 75 yaşında olan oğlu Sinan Enç, ‘Babam kördü lakin biz bunu hiç bir biçimde hissetmedik. Gözleri görmüyor olabilirdi ancak görüyordu’ diyor. Haklıdır. Gözlerinin görmemesi, Mitat Bey’in okumasını aksatmamış, Harvard ve Columbia’da tahsiline devâm etmişti. Türkiye’ye dönüşündeyse, Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji kısmına atanmış, Köy Enstitüleri’nde çalışmaya başlamıştır. İngilizceden çevirileri ses getirir. Illinois Üniversitesi’nde doktorasını tamamlar. Türk Lisan Kurumu Yayınları içinden çıkan ‘Ruhbilimi Tabirleri Sözlüğü’nü hazırlar. Emekli olduktan daha sonra Yalova’ya yerleşir. 1977 yılında ‘Uzun Çarşının Uluları’, 1983 yılında ‘Bitmeyen Gece’ isimli yapıtları yayınlanır. Oğlu Sinan, “Ben Bitmeyen Gece’yi okumadım. Okuyamıyorum. Kaldırabileceğimi sanmıyorum’ diyor. 1985 yılında 43 yıllık hayat arkadaşı Sabahat Hanım’ı bir trafik kazasında kaybeder. Sabahat Hanım’ın kaybı Mitat Enç’i hayli sarsar. bir süre daha sonra hastalanır. Karaciğer kanseridir. 1990 yılında bütün hoş sözleri yetim bırakarak hayata vedâ eder… Enç’in epeyce değerli bir özelliği de, 1950’lerden bugün hala faaliyet gösteren Altı Nokta Körler Derneği’nin kurucusu olmasıdır. Bitmeyen Gece kitabında yer alan anılarında Türkiye’de çabucak hemen körlere yönelik hiç bir eğitim sisteminin olmadığı senelerda bu derneği hangi kurallarda, nasıl kuvvetli uğraşlarla kurduğunu ve hayata geçirdiğini de anlatır.