Katip Çelebi, bilgi dünyasına yelken açtığı günden ‘Keşfü’z-zunûn’u yazdığı güne yapıtları Latince ve Fransızcaya çevrilmiş bir isim, Osmanlı’nın birinci aydın insanı.”
SALİHA SULTAN
17. yüzyıl Osmanlı bilim ve fikir hayatının öncü isimlerinden Kâtip Çelebi’nin birinci bilimler ansiklopedisi niteliğindeki bibliyografik yapıtı Keşfü’z-zunûn’ El-Furkan İslam Mirası Vakfı’nca 10 cilt halinde yayımlandı. Türkiye’den Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu ve Irak’tan Prof. Dr. Başar Avad Maruf’un tahkikleriyle Çelebi’nin Arapça yepyeni yapıtı üzerinden yayına hazırlanan kitap, İslam dünyasında ve Batı’da ün kazanan, ansiklopedik eser üslubu için örnek oluşturan bir çalışma olma özelliği taşıyor. Eser için, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi’nin (IRCICA) İstanbul’daki merkezinde bir tanıtım konferansı düzenlendi. Konferansta konuşan IRCICA Genel Yöneticisi ve Büyükelçi Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç, 57 İslam ülkesini kapsayan İslam İşbirliği Teşkilatı’nın kültür kanadı olan IRCICA’nın bügüne kadar 350’nin üzerinde eser yayınladığını kaydederek, “1980’lerden beri yürütülen çalışmalarda El-Furkan İslam Mirası Vakfıyla yapılan iş birlikleri hayli bedelli. Bugün ortaya çıkan bu eser bu alakanın meyvelerinden biridir” dedi. Kılıç, İslami ilim bilimine vakıf olan her insanın Katip Çelebi’nin İslam kütüphanesini hayli çeşitli yapıtlarla zenginleştiren en büyük ansiklopedistlerinden biri olduğunun farkında olduğunu kaydederek, “Yazdığı eserler kendine mühnasırdır. 10 ciltlik yapıtı ilmi bir araştırma ile ortaya çıktı. Çalışmada emeği olan herkesi tebrik ediyorum. Eser, İslam ülkelerinin Hz. Adem’den itibaren 11’nci yüzyılın ortaya kadar İslami olan yahut olmayan milletlerin tarihinden ışık tutmaktadır. Çok değerli bir kitaptır, araştırmacıların hizmetine sunmaktan gurur duyuyoruz” diye konuştu.
El-Furkan İslam Vakfı Yönetici Müdürü Salih Şahsivari de “Burada iki kutbumuz var, Ekmeleddin İhsanoğlu ve Başar Avad Maruf, onların önünde fakat kendilerine teşekkür edebilirim. Sav ediyorum ki bu iki önemli alimin tahkik ettiği bu kitap, İslam uygarlığı okuyan ve çalışan herkes için temel referans olacaktır. bu biçimde bir projeye dayanak vermekten gurur duyuyoruz. Bu proje ile Katip Çelebi ile de ne kadar gurur duyduğumuzu bir sefer daha vurgulamak istedik. Çok büyük bir eser ortaya koymuştur” tabirlerini kullandı.
‘OSMANLI PERİYODUNUN BİRİNCİ AYDINI’
İslam İşbirliği Teşkilatı eski Genel Sekreteri, IRCICA’nın birinci yöneticilerinden Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu da konuşmasına şu sözlerle başladı: “El-Furkan İslam Vakfı iş birliği ile yapılan bu hoş çalışma benim için sahiden memnunluk kaynağı. Ayrıyeten IRCICA’nın yinedan hayata döndüğünü görmek hoş. bu biçimde büyük bir kurumun var olduğunu unutturacak bir fetret devri yaşandı ne yazık ki. Şair Nizar Kabbani ‘Ne hoş tekrar ona dönmek’ der, burada olmak büyük memnunluk.” Konuşmasında Katip Çelebi’nin biyografisini aktaran İhsanoğlu, 17’nci yüzyılda son İslami kültürel ansiklopedik çalışmayı yapan kişi olduğunu vurguladı. İhsanoğlu, şu görüşlerini aktardı: “Katip Çelebi Arapça, Türkçe ve Farsça biliyor ve ilmi araştırma mahareti ve hüneri epey kuvvetlidür. Osmanlı kültür beşerinin bir örneğidir bu isim, 50 yıl hayatış, o kadar, hayli kısa bir ömür ancak ömrünü ilim tahsiliyle geçirmiştir. Katip Çelebi, Osmanlı periyodunun birinci kültür ve aydın insanlarından sayılabilir. Latin dünyasına 14,15 ve 16’ncı yüzsenelerda coğrafik alanda çalışan temas eden şahıslar vardı fakat Katip Çelebi bu boyutta bağlantı kuran, angaje olan kişi meselade tek isimdir. O denli bir düzeye gelmiştir ki kendi çağında ve evvelki çağlarda onun üzere temas eden biri goremiyoruz.” İslam dünyasında 17’nci yüzyılın karanlık bir çağ olarak tanımlandığına değinen İhsanoğlu, “Bu hakikat değil, araştırmalar bunu bertaraf etti. Bu toplantı da bunu göstermekte. Katip Çelebi, bilgi dünyasına yelken açtığı günden ‘Keşfü’z-zunûn’u yazdığı güne kadar yapıtları Latince ve Fransızca’ya çevrilmiş bir isimdir. ” Eski Suudi Arabistan Petrol Bakanı Pir Ahmed Zeki Yamani’nin 1988’de kurduğu El-Furkan İslam Mirası Vakfı tarafınca yayımlanan eser, yakın vakitte Türkiye’de satışa sunulacak.
‘RAGIP PAŞA NÜSHASI’NDAKİ YANILGILARI DA ORTAYA ÇIKARDIK’
Irak’tan Beşar Avad Maruf ise tanıtımın IRCICA’da yapılmasından memnunluk duyduğunu vurgulayarak, şu fikirlerini aktardı: “Katip Çelebi üzere, ilim insanlarının yaptığı kitapları derleyen isim fazlaca azdır. Keşfü’z-zunûn ’ ileri görüşlü bir kitap, İslam ve Arap dünyasının birinci fihristidir. Katip Çelebi’dilk evvel kimse bu biçimde harika bir kitap yazmayı akla getirmemişti. Çelebi’nin yapıtlarına Avrupalılar bile ilgi gösteriyordu. Latince, bilindiği üzere o yüzyılda ilim ve kültürün lisanıydı, bu bize Katip Çelebi’nin ne kadar büyük bir insan olduğunu gösteriyor.” Maruf, Katip Çelebi’nin yapıtı yazarken büyük efor sarf ettiğini belirterek, “Kitabın girişi 100 sayfa, birinci ciltte yer aldı. Kitapların isimlerini zikretti alfabeye göre ve her kitabın ayrıntılarını, şerhlerini yazdı. Bu nitekim büyük bir sabır gerektiren bir çalışma” diye konuştu. Kitabın ana unsurunun iki kaynaktan oluştuğunu söyleyen Maruf “İlk ana kaynak kitaba aldığı başka kitaplar, ikincisi ise kendisinin vakıf olduğu el yazıları. Kitapta kitabın ismini ve muharririni zikreder ve yazdıklarından o kitabın nüshasını bakılırsarek ayrıntıları naklettiğini de anlıyoruz” diye konuştu. Kitabın Türkçedeki Ragıp Paşa Nüshası’nın eksik olduğunu ileri sürerek, “Eser daha evvel düzgün çeviri edilmedi, Arapça aslından değil Latincedeki çeviriden Türkçeye aktarıldı. Yani Avrupa nüshası kullanıldı. Biz Carullah Kütüphanesi’nde 2059 halinde numaralandırılmış, paka çekilmiş nüshası da dahil bütün nüshaları topladık ve gördük ki hepsi özgününden saptırılmış durumda. Çok farklı yerlerde fazlaca karışıklık vardı lakin biz fazlaca sistematik biçimde ilerledik, muharririn yani Katip Çelebi’nin yazdığı üzere düzenledik. Türk baskısında ne kadar yanılgı olduğunu da ortaya çıkarmış olduk bu biçimdece. 80 yıldır Türkiye’deki araştırmacılar o nüshayı takip ediyordu.” Maruf, İhsanoğlu ile birlikte titiz bir çalışma yaptıklarını belirterek, “8’nci ciltte de Katip Çelebi’nin ortaya koymuş olduğu devasa uğraşa karşın kendi bilgi denizinde oluşan yanlışlara dikkat çektik” bilgisini verdi.
SALİHA SULTAN
17. yüzyıl Osmanlı bilim ve fikir hayatının öncü isimlerinden Kâtip Çelebi’nin birinci bilimler ansiklopedisi niteliğindeki bibliyografik yapıtı Keşfü’z-zunûn’ El-Furkan İslam Mirası Vakfı’nca 10 cilt halinde yayımlandı. Türkiye’den Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu ve Irak’tan Prof. Dr. Başar Avad Maruf’un tahkikleriyle Çelebi’nin Arapça yepyeni yapıtı üzerinden yayına hazırlanan kitap, İslam dünyasında ve Batı’da ün kazanan, ansiklopedik eser üslubu için örnek oluşturan bir çalışma olma özelliği taşıyor. Eser için, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi’nin (IRCICA) İstanbul’daki merkezinde bir tanıtım konferansı düzenlendi. Konferansta konuşan IRCICA Genel Yöneticisi ve Büyükelçi Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç, 57 İslam ülkesini kapsayan İslam İşbirliği Teşkilatı’nın kültür kanadı olan IRCICA’nın bügüne kadar 350’nin üzerinde eser yayınladığını kaydederek, “1980’lerden beri yürütülen çalışmalarda El-Furkan İslam Mirası Vakfıyla yapılan iş birlikleri hayli bedelli. Bugün ortaya çıkan bu eser bu alakanın meyvelerinden biridir” dedi. Kılıç, İslami ilim bilimine vakıf olan her insanın Katip Çelebi’nin İslam kütüphanesini hayli çeşitli yapıtlarla zenginleştiren en büyük ansiklopedistlerinden biri olduğunun farkında olduğunu kaydederek, “Yazdığı eserler kendine mühnasırdır. 10 ciltlik yapıtı ilmi bir araştırma ile ortaya çıktı. Çalışmada emeği olan herkesi tebrik ediyorum. Eser, İslam ülkelerinin Hz. Adem’den itibaren 11’nci yüzyılın ortaya kadar İslami olan yahut olmayan milletlerin tarihinden ışık tutmaktadır. Çok değerli bir kitaptır, araştırmacıların hizmetine sunmaktan gurur duyuyoruz” diye konuştu.
El-Furkan İslam Vakfı Yönetici Müdürü Salih Şahsivari de “Burada iki kutbumuz var, Ekmeleddin İhsanoğlu ve Başar Avad Maruf, onların önünde fakat kendilerine teşekkür edebilirim. Sav ediyorum ki bu iki önemli alimin tahkik ettiği bu kitap, İslam uygarlığı okuyan ve çalışan herkes için temel referans olacaktır. bu biçimde bir projeye dayanak vermekten gurur duyuyoruz. Bu proje ile Katip Çelebi ile de ne kadar gurur duyduğumuzu bir sefer daha vurgulamak istedik. Çok büyük bir eser ortaya koymuştur” tabirlerini kullandı.
‘OSMANLI PERİYODUNUN BİRİNCİ AYDINI’
İslam İşbirliği Teşkilatı eski Genel Sekreteri, IRCICA’nın birinci yöneticilerinden Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu da konuşmasına şu sözlerle başladı: “El-Furkan İslam Vakfı iş birliği ile yapılan bu hoş çalışma benim için sahiden memnunluk kaynağı. Ayrıyeten IRCICA’nın yinedan hayata döndüğünü görmek hoş. bu biçimde büyük bir kurumun var olduğunu unutturacak bir fetret devri yaşandı ne yazık ki. Şair Nizar Kabbani ‘Ne hoş tekrar ona dönmek’ der, burada olmak büyük memnunluk.” Konuşmasında Katip Çelebi’nin biyografisini aktaran İhsanoğlu, 17’nci yüzyılda son İslami kültürel ansiklopedik çalışmayı yapan kişi olduğunu vurguladı. İhsanoğlu, şu görüşlerini aktardı: “Katip Çelebi Arapça, Türkçe ve Farsça biliyor ve ilmi araştırma mahareti ve hüneri epey kuvvetlidür. Osmanlı kültür beşerinin bir örneğidir bu isim, 50 yıl hayatış, o kadar, hayli kısa bir ömür ancak ömrünü ilim tahsiliyle geçirmiştir. Katip Çelebi, Osmanlı periyodunun birinci kültür ve aydın insanlarından sayılabilir. Latin dünyasına 14,15 ve 16’ncı yüzsenelerda coğrafik alanda çalışan temas eden şahıslar vardı fakat Katip Çelebi bu boyutta bağlantı kuran, angaje olan kişi meselade tek isimdir. O denli bir düzeye gelmiştir ki kendi çağında ve evvelki çağlarda onun üzere temas eden biri goremiyoruz.” İslam dünyasında 17’nci yüzyılın karanlık bir çağ olarak tanımlandığına değinen İhsanoğlu, “Bu hakikat değil, araştırmalar bunu bertaraf etti. Bu toplantı da bunu göstermekte. Katip Çelebi, bilgi dünyasına yelken açtığı günden ‘Keşfü’z-zunûn’u yazdığı güne kadar yapıtları Latince ve Fransızca’ya çevrilmiş bir isimdir. ” Eski Suudi Arabistan Petrol Bakanı Pir Ahmed Zeki Yamani’nin 1988’de kurduğu El-Furkan İslam Mirası Vakfı tarafınca yayımlanan eser, yakın vakitte Türkiye’de satışa sunulacak.
‘RAGIP PAŞA NÜSHASI’NDAKİ YANILGILARI DA ORTAYA ÇIKARDIK’
Irak’tan Beşar Avad Maruf ise tanıtımın IRCICA’da yapılmasından memnunluk duyduğunu vurgulayarak, şu fikirlerini aktardı: “Katip Çelebi üzere, ilim insanlarının yaptığı kitapları derleyen isim fazlaca azdır. Keşfü’z-zunûn ’ ileri görüşlü bir kitap, İslam ve Arap dünyasının birinci fihristidir. Katip Çelebi’dilk evvel kimse bu biçimde harika bir kitap yazmayı akla getirmemişti. Çelebi’nin yapıtlarına Avrupalılar bile ilgi gösteriyordu. Latince, bilindiği üzere o yüzyılda ilim ve kültürün lisanıydı, bu bize Katip Çelebi’nin ne kadar büyük bir insan olduğunu gösteriyor.” Maruf, Katip Çelebi’nin yapıtı yazarken büyük efor sarf ettiğini belirterek, “Kitabın girişi 100 sayfa, birinci ciltte yer aldı. Kitapların isimlerini zikretti alfabeye göre ve her kitabın ayrıntılarını, şerhlerini yazdı. Bu nitekim büyük bir sabır gerektiren bir çalışma” diye konuştu. Kitabın ana unsurunun iki kaynaktan oluştuğunu söyleyen Maruf “İlk ana kaynak kitaba aldığı başka kitaplar, ikincisi ise kendisinin vakıf olduğu el yazıları. Kitapta kitabın ismini ve muharririni zikreder ve yazdıklarından o kitabın nüshasını bakılırsarek ayrıntıları naklettiğini de anlıyoruz” diye konuştu. Kitabın Türkçedeki Ragıp Paşa Nüshası’nın eksik olduğunu ileri sürerek, “Eser daha evvel düzgün çeviri edilmedi, Arapça aslından değil Latincedeki çeviriden Türkçeye aktarıldı. Yani Avrupa nüshası kullanıldı. Biz Carullah Kütüphanesi’nde 2059 halinde numaralandırılmış, paka çekilmiş nüshası da dahil bütün nüshaları topladık ve gördük ki hepsi özgününden saptırılmış durumda. Çok farklı yerlerde fazlaca karışıklık vardı lakin biz fazlaca sistematik biçimde ilerledik, muharririn yani Katip Çelebi’nin yazdığı üzere düzenledik. Türk baskısında ne kadar yanılgı olduğunu da ortaya çıkarmış olduk bu biçimdece. 80 yıldır Türkiye’deki araştırmacılar o nüshayı takip ediyordu.” Maruf, İhsanoğlu ile birlikte titiz bir çalışma yaptıklarını belirterek, “8’nci ciltte de Katip Çelebi’nin ortaya koymuş olduğu devasa uğraşa karşın kendi bilgi denizinde oluşan yanlışlara dikkat çektik” bilgisini verdi.