TANER AY
Köpeklere dair romanlar denilince, aklıma daima Eric Knight’ın ‘Yuvaya Dönüş’ü geliyor. Bunun sebebi, satın aldığım birinci ‘büyük eserler’den biri olmasıydı. Romanı 1964 yahut 1965 yılında, Uygun Gün Yayınları’nın 1962 baskısından okumuştum. Açık mavi taban üzerine bir Collie cinsi köpeğin resmedildiği kapak dizaynını hayli uygun anımsıyorum. Kapakta muharririn ismi yoktu, kırmızı bandın üzerine beyaz harflerle iki sıra olarak ‘Yuvaya Dönüş’, onun altınaysa siyah harflerle ‘Lassie’ yazılmıştı. Lassie isimli köpeğin hikayesi birinci vakit içinderda ‘The Saturday Evening Post’ mecmuasının 17 Aralık 1938 günlü nüshasında yayımlanmış. Çok sevilince, Knight, hikayeyi genişleterek romana dönüştürmüştü ve Lassie’nin romanı 1940 yılında The John C. Winston Company tarafınca Marguerite Kirmse’nin desenleriyle yayımlanmıştı. Maalesef Eric Knight romanının sinema uyarlamasını bakılırsamedi. 15 Ocak 1943 günü çabucak hemen 45 yaşındayken Hollanda Guyanası’nda geçirdiği bir uçak kazasında ömrünü kaybetti. Lakin, MGM’in sinemasından daha sonra müteveffanın şöhreti birden büyüdü ve ‘Yuvaya Dönüş’ bir epeyce lisana çevrildi. Bizde de birinci baskısını sanırım 1958 yılında Yeterli Gün Yayınları’ndan yapmıştı.
Bunları VakıfBank Kültür Yayınları’ndan çıkan ‘Sahibini Bekleyen Av Köpeği’nin Sounder’ini ve ‘Mavi Gökyüzü’nün Arzılan’ını okurken anımsadım. William H. Armstrong’un ‘Sounder’i 1969 yılında Harper&Row tarafınca James Barkley’in desenleriyle yayımlanmıştı. Newbery Ödülü’ne rağmen bir süre ilgi görmeyen romanı 1972 yılında Martin Ritt sinemaya uyarlayınca, Sounder bir iki yıl ortasında her insanın dünyasına giriverir. Sounder, altı köpeğin sesine bedel havlamasıyla doğuşçu bir av köpeğidir. Lakin, Beyaz Amerika’nın ırkçı kırsalındaki fakir bir siyah ailenin ailenin köpeği olması onun destansı talihsizliğidir. Romanın bugüne kadar niye lisanımıza çevrilmediğiniyse, yıllardır merâk eder dururdum. Kırk yıllık arkadaşım Adnan Özer’in editörlüğünde ve Adnan’ın oğlu Doğu Rüzgâr’ın çevirisiyle yayımlandığını öğrendiğimdeyse hayli sevindim. Çabucak okudum. Adnan’ı tercihi, Doğu Rüzgâr’ı da nefis çevirisi için tebrik ederim. Armstrong’un romanını asla yalnızca Sounder isimli bir köpeğin hikayesi olarak düşünmeyin, Hemingway usulü hayli katmanlı üslûbunda karşınıza Beyaz Amerika’nın kırsalı bütün dehşetiyle çıkacaktır.
Galsan Çınak’ın ‘Mavi Gökyüzü’ romanıysa beni büyüledi ve vakit zaman Cengiz Aytmatov romanı okuyormuşum hissine kapılmama niye oldu. Galsan Çınak’ı bugün daha fazla Altay Tuvaları’nın manevî lideri olarak biliyoruz. Bolşevik rejimin dağıttığı halkından 140 soydaşını cetlerinin Altaylardaki otlaklarında bir daha bir ortaya getirmek için 1995 yılında 139 deve, 330 at, 30 köpek, 16 tavuk ve bir kedi ile Büyük Seyahate çıkarmıştı. Yazdıklarının 1976-1986 içinde SSCB’nde yasaklandığı biliniyor. Lakin Bolşevik rejimin yıkılmasından daha sonra yapıtlarının kıymeti anlaşılmış. ‘Mavi Gökyüzü’ aslında Çınak’ın otobiyografik üçlemesinin birinci cildi. Bir görüşmemiz sırasında, Adnan Özer, Galsan Çınak’ın üçlemesini, ‘90’lı senelerda birkaç büyük yayınevine önerdiğini, fakat hiçbirinin Bolşeviklerin yasakladığı Tuva halkından bir Moğol müellifle ilgilenmediğini belirtti. Şaşırmadım. Umarım VakıfBank Kültür Yayınları üçlemenin başka ciltlerini de yayımlar. İnanın, romanın ‘Arzılan’ kısmı hepinizin rûhunu hayli acıtacaktır. Orhan Düz’ün çevirisinin ve R. Ebrar Akıncı’nın takdim yazısının bedelini tabir etmek içinse her söz yetersiz kalır…
Köpeklere dair romanlar denilince, aklıma daima Eric Knight’ın ‘Yuvaya Dönüş’ü geliyor. Bunun sebebi, satın aldığım birinci ‘büyük eserler’den biri olmasıydı. Romanı 1964 yahut 1965 yılında, Uygun Gün Yayınları’nın 1962 baskısından okumuştum. Açık mavi taban üzerine bir Collie cinsi köpeğin resmedildiği kapak dizaynını hayli uygun anımsıyorum. Kapakta muharririn ismi yoktu, kırmızı bandın üzerine beyaz harflerle iki sıra olarak ‘Yuvaya Dönüş’, onun altınaysa siyah harflerle ‘Lassie’ yazılmıştı. Lassie isimli köpeğin hikayesi birinci vakit içinderda ‘The Saturday Evening Post’ mecmuasının 17 Aralık 1938 günlü nüshasında yayımlanmış. Çok sevilince, Knight, hikayeyi genişleterek romana dönüştürmüştü ve Lassie’nin romanı 1940 yılında The John C. Winston Company tarafınca Marguerite Kirmse’nin desenleriyle yayımlanmıştı. Maalesef Eric Knight romanının sinema uyarlamasını bakılırsamedi. 15 Ocak 1943 günü çabucak hemen 45 yaşındayken Hollanda Guyanası’nda geçirdiği bir uçak kazasında ömrünü kaybetti. Lakin, MGM’in sinemasından daha sonra müteveffanın şöhreti birden büyüdü ve ‘Yuvaya Dönüş’ bir epeyce lisana çevrildi. Bizde de birinci baskısını sanırım 1958 yılında Yeterli Gün Yayınları’ndan yapmıştı.
Bunları VakıfBank Kültür Yayınları’ndan çıkan ‘Sahibini Bekleyen Av Köpeği’nin Sounder’ini ve ‘Mavi Gökyüzü’nün Arzılan’ını okurken anımsadım. William H. Armstrong’un ‘Sounder’i 1969 yılında Harper&Row tarafınca James Barkley’in desenleriyle yayımlanmıştı. Newbery Ödülü’ne rağmen bir süre ilgi görmeyen romanı 1972 yılında Martin Ritt sinemaya uyarlayınca, Sounder bir iki yıl ortasında her insanın dünyasına giriverir. Sounder, altı köpeğin sesine bedel havlamasıyla doğuşçu bir av köpeğidir. Lakin, Beyaz Amerika’nın ırkçı kırsalındaki fakir bir siyah ailenin ailenin köpeği olması onun destansı talihsizliğidir. Romanın bugüne kadar niye lisanımıza çevrilmediğiniyse, yıllardır merâk eder dururdum. Kırk yıllık arkadaşım Adnan Özer’in editörlüğünde ve Adnan’ın oğlu Doğu Rüzgâr’ın çevirisiyle yayımlandığını öğrendiğimdeyse hayli sevindim. Çabucak okudum. Adnan’ı tercihi, Doğu Rüzgâr’ı da nefis çevirisi için tebrik ederim. Armstrong’un romanını asla yalnızca Sounder isimli bir köpeğin hikayesi olarak düşünmeyin, Hemingway usulü hayli katmanlı üslûbunda karşınıza Beyaz Amerika’nın kırsalı bütün dehşetiyle çıkacaktır.
Galsan Çınak’ın ‘Mavi Gökyüzü’ romanıysa beni büyüledi ve vakit zaman Cengiz Aytmatov romanı okuyormuşum hissine kapılmama niye oldu. Galsan Çınak’ı bugün daha fazla Altay Tuvaları’nın manevî lideri olarak biliyoruz. Bolşevik rejimin dağıttığı halkından 140 soydaşını cetlerinin Altaylardaki otlaklarında bir daha bir ortaya getirmek için 1995 yılında 139 deve, 330 at, 30 köpek, 16 tavuk ve bir kedi ile Büyük Seyahate çıkarmıştı. Yazdıklarının 1976-1986 içinde SSCB’nde yasaklandığı biliniyor. Lakin Bolşevik rejimin yıkılmasından daha sonra yapıtlarının kıymeti anlaşılmış. ‘Mavi Gökyüzü’ aslında Çınak’ın otobiyografik üçlemesinin birinci cildi. Bir görüşmemiz sırasında, Adnan Özer, Galsan Çınak’ın üçlemesini, ‘90’lı senelerda birkaç büyük yayınevine önerdiğini, fakat hiçbirinin Bolşeviklerin yasakladığı Tuva halkından bir Moğol müellifle ilgilenmediğini belirtti. Şaşırmadım. Umarım VakıfBank Kültür Yayınları üçlemenin başka ciltlerini de yayımlar. İnanın, romanın ‘Arzılan’ kısmı hepinizin rûhunu hayli acıtacaktır. Orhan Düz’ün çevirisinin ve R. Ebrar Akıncı’nın takdim yazısının bedelini tabir etmek içinse her söz yetersiz kalır…