Kitabın ‘Mezar Kitabeleri’ ve ‘Köprülerimiz’ kısımları, kent tarihçiliği alanında çalışacaklar açısından kaynak niteliğinde. Gerçek bildiğimiz yanlışlar da kitaba bahis oluyor. Cumhuriyet yapısı olduğu söylenen Peroma Köprüsü’nü aslında 1917’de Rusların yaptığı, köprünün metal aksamının yöre halkınca sökülerek silâh üretiminde kullanıldığı da bu kitapta gün yüzüne çıkıyor.
TANER AY
2 Mart sabahında Ramazan Minder ile Bâyezid Kütüphânesi’nde buluştuk. Oradan, vefâtının 82’nci yılı niçiniyle İsmail Saib Sencer’i kabrinin başında anmak için Merkez Efendi Mezarlığı’na gidecektik. Ramazan, kütüphânedeki sohbetimiz sırasında, bana Burhan Okutan’ın Rize Araştırmaları Vakfı’ndan (REVAK) yeni çıkan, kültür, toplum yapısı ve kişiselyetler bağlamındaki ‘Ardeşen’ kitabını armağan edince fazlaca sevindim. Zira, Dergâh Yayınları’nın ‘Rize Kitapları’ dizisini biliyordum fakat, REVAK’ın Rize kitaplarını bir türlü bulup okuyamamıştım. Birkaç saat daha sonra, Merkez Efendi’deki anmaya REVAK’ın idare konseyi lideri Ömer Erdoğan’ın katılmasıysa benim açımdan beğenilen bir tesadüf oldu.
Kent tarihçiliğine her vakit ilgi duyduğumdan, konuta döner dönmez, ‘Ardeşen’i okumaya başladım. ‘Ardeşen’, Osmanlı arşiv kayıtlarından sözel tarih çalışmasına kadar, kent kitaplarında başvurulan bütün hallerin terkibiyle ortaya çıkan nefis bir çalışma. 19’uncu yüzyılın başında Ğere’nin (Işıklı) bir mahallesi, 20’nci yüzyılın başındaysa Atina’nın (Pazar) bir nahiyesi olan Ardeşen, 1953 yılında ilçe yapılıyor. İlçeye atanan birinci kaymakam da Hasan Yücer’dir. Antik Çağ tarihine düşkün, keman çalan ve makam aracı yerine bisikletle dolaşan Yücer, bir süre daha sonra Demokrat Parti’nin Rize milletvekili olan Mehmet Kemal Balta’yı öfkelendiriyor. Bir kaymakamın ‘makam aracı’ olarak bisiklet kullanımı, kitap okuması ve keman çalması bugün bile ‘kabahat’ sayılabileceğinden, 1953-1954 periyodunda Hasan Yücer’in ne üzere baskılarla karşı karşıya kaldığını varsayım etmek hiç de güç olmasa gerek. Yücer’in başına gelenlerin detaylarını merâk edenler, kitabın ‘Ardeşen’in Birinci Kaymakamı’ kısmını kesinlikle okumalıdırlar.
PEROMA KÖPRÜSÜ’NÜ HALBUKİ RUSLAR YAPMIŞ
Burhan Okutan’ın çalışmasındaki ‘Mezar Kitabeleri’ ve ‘Köprülerimiz’ kısımlarıysa, kent tarihçiliği alanında çalışacaklar açısından kaynak niteliğindedirler. Ardeşen hudutları ortasında günümüze kadar lakin 113 Osmanlı devri mezar taşı gelebilmiş. Ardeşen’in kemer köprülerinin pek çoğundansa geçtim. Onlardan farklı olarak çelik konstrüksiyonla inşâ edildiği söylenen Peroma Köprüsü hakkında da hayli şey dinlemiştim. Köprüyü anlatan bana Cumhuriyet periyodu yapıtı olduğunu belirtmişti lakin, Burhan Okutan’dan bu bilginin gerçek olmadığını öğreniyoruz. Köprüyü aslında 1917 yılında Ruslar yapmış. Ancak, köprünün metal aksamının yöre halkınca sökülerek, el üretimi silâh üretiminde kullanıldığına ait söylentilerin hakikati söz ettiğiyse ‘Ardeşen’ kitabıyla sarahat kazandı.
Kitabın ‘Çanakkale Destanı’ kısmı bilinmeyen bir şâirimizi (Mehmed Dursun Dereci) okura tanıtırken, ‘Rus İşgali’ kısmının kayıp kitaplarıysa hepimizin cânını sıkacaktır. ‘Ardeşen’in ‘Atmacacılık’ ve ‘Ev Düğünlerinden Salon Düğünlerine’ bölümleriniyse, halk kültürüyle ilgili olanlara öneririm.
REVAK’ın ‘Ardeşen’ kitabını ve başka ‘Rize Kitapları’nı edinmek isteyenler, vakfın ‘Atakent Mahallesi, Atakan Caddesi, Erbay Sokak, No. 9/A, Ümraniye’ adresine müracaat edebilirler yahut 0216 443 52 53 numaralı telefondan temin edebilirler…
ÇERNOBİL FACİASININ ışınımLU ÇAYLARI NEREYE GÖMÜLDÜ?
Burhan Okutan’ın çalışmasında Yılmaz Erdoğanlık ve Cem Yılmazlık çok fazla hikaye var. İnsan, gülse mi ağlasa mı, bilemiyor. Yanlışsız bildiğimiz yanlışlar ile birtakım sırlar da ‘Ardeşen’ kitabına husus olmuş. Örneğin, çayın Batum’dan getirildiğini sanırız, zira o denli yazılmıştır; Okutan ise bu vahim yanılgıyı düzeltiyor, ‘Çay ülkemize getirilmedi. bu biçimdelar Batum Türkiye’nin bir parçasıydı’ diyor. Haklı. Zira, 13 Ekim 1921 tarihindeki Kars Antlaşması ile Batum Gürcistan’a bırakılmıştı. Çernobil faciasının ardındansa ışınımlu çayların gömülmesi vak’ası daima bir ‘devlet sırrı’ oldu. Rize’de bunu epeyce bireye sormuş olmama rağmen, ışınımlu çayların nereye gömüldüğüne ait sıhhatli bir cevap alamadığımı anımsıyorum. Okutan, o senelerda ambar memuru olarak bakılırsav yapan İbrahim Kuyumcu’nun tanıklığına dayanarak, 52 bin ton çayın Işıklı’daki çay deposunun tabanına gömüldüğünü belirtiyor. Aslında ışınımlu çayların gömülmesi olayı Ardeşen’in Sesi gazetesinin 26 Eylül 1989 nüshasına da yer belirtilerek haber olmuş. Lokal basını takip etmek üzere bir alışkanlığımız olmadığından, Ardeşen’in Sesi gazetesini ıskalamamız doğal…
TANER AY
2 Mart sabahında Ramazan Minder ile Bâyezid Kütüphânesi’nde buluştuk. Oradan, vefâtının 82’nci yılı niçiniyle İsmail Saib Sencer’i kabrinin başında anmak için Merkez Efendi Mezarlığı’na gidecektik. Ramazan, kütüphânedeki sohbetimiz sırasında, bana Burhan Okutan’ın Rize Araştırmaları Vakfı’ndan (REVAK) yeni çıkan, kültür, toplum yapısı ve kişiselyetler bağlamındaki ‘Ardeşen’ kitabını armağan edince fazlaca sevindim. Zira, Dergâh Yayınları’nın ‘Rize Kitapları’ dizisini biliyordum fakat, REVAK’ın Rize kitaplarını bir türlü bulup okuyamamıştım. Birkaç saat daha sonra, Merkez Efendi’deki anmaya REVAK’ın idare konseyi lideri Ömer Erdoğan’ın katılmasıysa benim açımdan beğenilen bir tesadüf oldu.
Kent tarihçiliğine her vakit ilgi duyduğumdan, konuta döner dönmez, ‘Ardeşen’i okumaya başladım. ‘Ardeşen’, Osmanlı arşiv kayıtlarından sözel tarih çalışmasına kadar, kent kitaplarında başvurulan bütün hallerin terkibiyle ortaya çıkan nefis bir çalışma. 19’uncu yüzyılın başında Ğere’nin (Işıklı) bir mahallesi, 20’nci yüzyılın başındaysa Atina’nın (Pazar) bir nahiyesi olan Ardeşen, 1953 yılında ilçe yapılıyor. İlçeye atanan birinci kaymakam da Hasan Yücer’dir. Antik Çağ tarihine düşkün, keman çalan ve makam aracı yerine bisikletle dolaşan Yücer, bir süre daha sonra Demokrat Parti’nin Rize milletvekili olan Mehmet Kemal Balta’yı öfkelendiriyor. Bir kaymakamın ‘makam aracı’ olarak bisiklet kullanımı, kitap okuması ve keman çalması bugün bile ‘kabahat’ sayılabileceğinden, 1953-1954 periyodunda Hasan Yücer’in ne üzere baskılarla karşı karşıya kaldığını varsayım etmek hiç de güç olmasa gerek. Yücer’in başına gelenlerin detaylarını merâk edenler, kitabın ‘Ardeşen’in Birinci Kaymakamı’ kısmını kesinlikle okumalıdırlar.
PEROMA KÖPRÜSÜ’NÜ HALBUKİ RUSLAR YAPMIŞ
Burhan Okutan’ın çalışmasındaki ‘Mezar Kitabeleri’ ve ‘Köprülerimiz’ kısımlarıysa, kent tarihçiliği alanında çalışacaklar açısından kaynak niteliğindedirler. Ardeşen hudutları ortasında günümüze kadar lakin 113 Osmanlı devri mezar taşı gelebilmiş. Ardeşen’in kemer köprülerinin pek çoğundansa geçtim. Onlardan farklı olarak çelik konstrüksiyonla inşâ edildiği söylenen Peroma Köprüsü hakkında da hayli şey dinlemiştim. Köprüyü anlatan bana Cumhuriyet periyodu yapıtı olduğunu belirtmişti lakin, Burhan Okutan’dan bu bilginin gerçek olmadığını öğreniyoruz. Köprüyü aslında 1917 yılında Ruslar yapmış. Ancak, köprünün metal aksamının yöre halkınca sökülerek, el üretimi silâh üretiminde kullanıldığına ait söylentilerin hakikati söz ettiğiyse ‘Ardeşen’ kitabıyla sarahat kazandı.
Kitabın ‘Çanakkale Destanı’ kısmı bilinmeyen bir şâirimizi (Mehmed Dursun Dereci) okura tanıtırken, ‘Rus İşgali’ kısmının kayıp kitaplarıysa hepimizin cânını sıkacaktır. ‘Ardeşen’in ‘Atmacacılık’ ve ‘Ev Düğünlerinden Salon Düğünlerine’ bölümleriniyse, halk kültürüyle ilgili olanlara öneririm.
REVAK’ın ‘Ardeşen’ kitabını ve başka ‘Rize Kitapları’nı edinmek isteyenler, vakfın ‘Atakent Mahallesi, Atakan Caddesi, Erbay Sokak, No. 9/A, Ümraniye’ adresine müracaat edebilirler yahut 0216 443 52 53 numaralı telefondan temin edebilirler…
ÇERNOBİL FACİASININ ışınımLU ÇAYLARI NEREYE GÖMÜLDÜ?
Burhan Okutan’ın çalışmasında Yılmaz Erdoğanlık ve Cem Yılmazlık çok fazla hikaye var. İnsan, gülse mi ağlasa mı, bilemiyor. Yanlışsız bildiğimiz yanlışlar ile birtakım sırlar da ‘Ardeşen’ kitabına husus olmuş. Örneğin, çayın Batum’dan getirildiğini sanırız, zira o denli yazılmıştır; Okutan ise bu vahim yanılgıyı düzeltiyor, ‘Çay ülkemize getirilmedi. bu biçimdelar Batum Türkiye’nin bir parçasıydı’ diyor. Haklı. Zira, 13 Ekim 1921 tarihindeki Kars Antlaşması ile Batum Gürcistan’a bırakılmıştı. Çernobil faciasının ardındansa ışınımlu çayların gömülmesi vak’ası daima bir ‘devlet sırrı’ oldu. Rize’de bunu epeyce bireye sormuş olmama rağmen, ışınımlu çayların nereye gömüldüğüne ait sıhhatli bir cevap alamadığımı anımsıyorum. Okutan, o senelerda ambar memuru olarak bakılırsav yapan İbrahim Kuyumcu’nun tanıklığına dayanarak, 52 bin ton çayın Işıklı’daki çay deposunun tabanına gömüldüğünü belirtiyor. Aslında ışınımlu çayların gömülmesi olayı Ardeşen’in Sesi gazetesinin 26 Eylül 1989 nüshasına da yer belirtilerek haber olmuş. Lokal basını takip etmek üzere bir alışkanlığımız olmadığından, Ardeşen’in Sesi gazetesini ıskalamamız doğal…