TANER AY
İstanbul folklorundaki meyhâneler ve akşamcılar, Mehmet Tevfik Bey’dedir, Kastamonulu Latifî’dedir, Erzurumlu Âşık İbrahim’dedir, Ayıntablı Birebir Efendi’dedir, Üsküdarlı Vâsıf Hoca’dadır, Ahmed Rasim’dedir, Sermet Muhtar Alus’tadır, Reşad Ekrem Koçu’dadır ve Osman Cemal Kaygılı’dadır. Zira, onların akşamcıları, Gelibolulu Mustafa Ali’nin ‘Her gedâ fehm eylemez âyin-i Cem’dir bezm-i mey’ dizesinde sözünü bulurlar; meyhâneleriyse edebiyat ve mûsikî mahfilleridir.
Bu yüzden kelâma cân veren Pir Galib bile şiirlerinde meyhâneye daima sıcak bakmıştır. Lakin, İstanbul’da artık ne meyhâne, ne de rakı içmesini bilen kaldı. Meyhâne denen yerlerin çabucak hepsi alkollü lokantadır, günümüzün akşamcılarıysa iki kadeh çakınca kulağına gırnata üfletmeyi pek seven ‘gedâ’ zevâttır.
İstanbul folklorundaki son meyhâneleri ve son akşamcıları merak edenlere, Osman Cemal Kaygılı’nın TÜN Kitap’tan çıkmış olan lakin her insanın ıskaladığı ‘Akşamcılar’ını öneririm. ‘Akşamcılar’, 1 İkinci Teşrin 1937 ile 19 Mart 1938 içinde 119 kısım olarak tefrika edilmişti. Uzunca bir süre, edebiyat araştırmacıları, ‘Akşamcılar’ için Reşat Feyzi Yüzüncü’yü ve Tahir Alangu’yu kaynak gösterdiler. Fakat, Yüzüncü’yü ve Alangu’yu okuyanların bu tefrikayı bulmaları mümkün değildi. Zira, Reşat Feyzi Yüzüncü de Tahir Alangu da ‘Akşamcılar’ın hatâen Açıksöz gazetesinde tefrika edildiğini yazıyorlardı.
halbuki, ‘Akşamcılar’, Son Telgraf gazetesinde tefrika edilmişti. Aslında Alangu bu kusurlu bilgiyi Yüzüncü’den almıştı. Alangu merhûm, her Türk münevveri üzere okuduğu şeyin hakikat olup olmadığını hiç araştırmadığından, Yüzüncü’yü tekrârlamaktan diğer bir şey yapmamıştı. Ayrıyeten, ‘Akşamcılar’, roman mıydı yoksa anı mıydı, kimse sıhhatli bir yorum yapamıyordu.
Yüzüncü, tefrikanın anı olduğunu söylerken, Alangu da roman olduğunda ısrârcıydı. Ortadan 65 yıl kadar geçtikten daha sonra, ‘Akşamcılar’ı Tahsin Yıldırım 2003 yılında Arma Yayınları için kitaplaştırdı. Arma Yayınları’ndaki mezkûr birinci baskıdan 17 yıl daha sonraysa Oğuzhan Murat Öztürk’ün yayıma hazırlaması ve notlandırmasıyla TÜN Kitap’tan çıktı fakat bu değerli ve tartışmasız eser niçinse bugüne kadar kitapçı raflarına konmadı.
Oğuzhan Murat Öztürk ağzına içkinin katresini koymayanlardandır lakin, onun Osman Cemal ile başka bir rûh arkadaşlığı var. Osman Cemal ne kadar kedicisiyse bizim Oğuzhan Murat da o kadar kedicidir. ‘Akşamcılar’ yayıma hazırlanırken, Osman Cemal’in kedileri güya her gece birer manevî olarak Oğuzhan’ın omuzlarına oturup onu büyük muharrire bir nûr-i çeşm yaptıkları, notlandırmadan aşikâr oluyor.
Bu tartışmasız yapıtı kesinlikle edinip okuyun. Şayet TÜN Kitap ‘Akşamcılar’ın ikinci baskısını yapacaksa, nâçîzâne kapağı değiştirmelerini öneririm. Orhan Karartı’nın deseni hoş fakat İstanbul folklorundaki meyhâneler ve akşamcılar ile hiç mi hiç ilgisi yok; ayrıyeten bu desen dahi kapak dizaynında görünmez olduğu üzere, insanların birkaç adım geriden kapaktaki Osman Cemal Korkulu ismini okumasıysa hiç mümkün değil…
1930’LARA IŞINLAYAN SATIRLAR..
Bir Osman Cemal Dertli hayrânı olarak Oğuzhan Murat Öztürk kardeşimin yayıma hazırladığı ‘Akşamcılar’ı soluksuz okurken, vaktiyle bir hayli şeyin dikkatimden kaçtığını da fark ettim. Roman mı yoksa anı mı, hâlâ kararsızım, fakat iki formun birbirinin içine girdiği tuhaf bir metin olduğu kesinlikle. Buna rağmen, ‘Akşamcılar’, okurunun önüne, tıpkı ‘Çingeneler’ üzere, tıpkı ‘Köşe Bucak İstanbul’ üzere, meyhâneleriyle ve akşamcılarıyla yaşayan bir İstanbul’u sunuyor. Bir anda kendimi ‘30’ların İstanbul’una ışınlanmış üzere hissettim, Mahmut Yesârî ile Balıkpazarı’nı, Sirkeci’yi, Yenikapı’yı, Samatya’yı ve Beyoğlu’nu dolaştım. Oğuzhan Murat Öztürk’ün belirttiği üzere, Osman Cemal’in yazdıklarına Orta Oyunu geleneklerinin şeker şurup renklerini serpiştiriyor olmasıysa, onu periyodunun muharrir arkadaşlarından farklılaştıran, bizden biri yapan özelliktir.
İstanbul folklorundaki meyhâneler ve akşamcılar, Mehmet Tevfik Bey’dedir, Kastamonulu Latifî’dedir, Erzurumlu Âşık İbrahim’dedir, Ayıntablı Birebir Efendi’dedir, Üsküdarlı Vâsıf Hoca’dadır, Ahmed Rasim’dedir, Sermet Muhtar Alus’tadır, Reşad Ekrem Koçu’dadır ve Osman Cemal Kaygılı’dadır. Zira, onların akşamcıları, Gelibolulu Mustafa Ali’nin ‘Her gedâ fehm eylemez âyin-i Cem’dir bezm-i mey’ dizesinde sözünü bulurlar; meyhâneleriyse edebiyat ve mûsikî mahfilleridir.
Bu yüzden kelâma cân veren Pir Galib bile şiirlerinde meyhâneye daima sıcak bakmıştır. Lakin, İstanbul’da artık ne meyhâne, ne de rakı içmesini bilen kaldı. Meyhâne denen yerlerin çabucak hepsi alkollü lokantadır, günümüzün akşamcılarıysa iki kadeh çakınca kulağına gırnata üfletmeyi pek seven ‘gedâ’ zevâttır.
İstanbul folklorundaki son meyhâneleri ve son akşamcıları merak edenlere, Osman Cemal Kaygılı’nın TÜN Kitap’tan çıkmış olan lakin her insanın ıskaladığı ‘Akşamcılar’ını öneririm. ‘Akşamcılar’, 1 İkinci Teşrin 1937 ile 19 Mart 1938 içinde 119 kısım olarak tefrika edilmişti. Uzunca bir süre, edebiyat araştırmacıları, ‘Akşamcılar’ için Reşat Feyzi Yüzüncü’yü ve Tahir Alangu’yu kaynak gösterdiler. Fakat, Yüzüncü’yü ve Alangu’yu okuyanların bu tefrikayı bulmaları mümkün değildi. Zira, Reşat Feyzi Yüzüncü de Tahir Alangu da ‘Akşamcılar’ın hatâen Açıksöz gazetesinde tefrika edildiğini yazıyorlardı.
halbuki, ‘Akşamcılar’, Son Telgraf gazetesinde tefrika edilmişti. Aslında Alangu bu kusurlu bilgiyi Yüzüncü’den almıştı. Alangu merhûm, her Türk münevveri üzere okuduğu şeyin hakikat olup olmadığını hiç araştırmadığından, Yüzüncü’yü tekrârlamaktan diğer bir şey yapmamıştı. Ayrıyeten, ‘Akşamcılar’, roman mıydı yoksa anı mıydı, kimse sıhhatli bir yorum yapamıyordu.
Yüzüncü, tefrikanın anı olduğunu söylerken, Alangu da roman olduğunda ısrârcıydı. Ortadan 65 yıl kadar geçtikten daha sonra, ‘Akşamcılar’ı Tahsin Yıldırım 2003 yılında Arma Yayınları için kitaplaştırdı. Arma Yayınları’ndaki mezkûr birinci baskıdan 17 yıl daha sonraysa Oğuzhan Murat Öztürk’ün yayıma hazırlaması ve notlandırmasıyla TÜN Kitap’tan çıktı fakat bu değerli ve tartışmasız eser niçinse bugüne kadar kitapçı raflarına konmadı.
Oğuzhan Murat Öztürk ağzına içkinin katresini koymayanlardandır lakin, onun Osman Cemal ile başka bir rûh arkadaşlığı var. Osman Cemal ne kadar kedicisiyse bizim Oğuzhan Murat da o kadar kedicidir. ‘Akşamcılar’ yayıma hazırlanırken, Osman Cemal’in kedileri güya her gece birer manevî olarak Oğuzhan’ın omuzlarına oturup onu büyük muharrire bir nûr-i çeşm yaptıkları, notlandırmadan aşikâr oluyor.
Bu tartışmasız yapıtı kesinlikle edinip okuyun. Şayet TÜN Kitap ‘Akşamcılar’ın ikinci baskısını yapacaksa, nâçîzâne kapağı değiştirmelerini öneririm. Orhan Karartı’nın deseni hoş fakat İstanbul folklorundaki meyhâneler ve akşamcılar ile hiç mi hiç ilgisi yok; ayrıyeten bu desen dahi kapak dizaynında görünmez olduğu üzere, insanların birkaç adım geriden kapaktaki Osman Cemal Korkulu ismini okumasıysa hiç mümkün değil…
1930’LARA IŞINLAYAN SATIRLAR..
Bir Osman Cemal Dertli hayrânı olarak Oğuzhan Murat Öztürk kardeşimin yayıma hazırladığı ‘Akşamcılar’ı soluksuz okurken, vaktiyle bir hayli şeyin dikkatimden kaçtığını da fark ettim. Roman mı yoksa anı mı, hâlâ kararsızım, fakat iki formun birbirinin içine girdiği tuhaf bir metin olduğu kesinlikle. Buna rağmen, ‘Akşamcılar’, okurunun önüne, tıpkı ‘Çingeneler’ üzere, tıpkı ‘Köşe Bucak İstanbul’ üzere, meyhâneleriyle ve akşamcılarıyla yaşayan bir İstanbul’u sunuyor. Bir anda kendimi ‘30’ların İstanbul’una ışınlanmış üzere hissettim, Mahmut Yesârî ile Balıkpazarı’nı, Sirkeci’yi, Yenikapı’yı, Samatya’yı ve Beyoğlu’nu dolaştım. Oğuzhan Murat Öztürk’ün belirttiği üzere, Osman Cemal’in yazdıklarına Orta Oyunu geleneklerinin şeker şurup renklerini serpiştiriyor olmasıysa, onu periyodunun muharrir arkadaşlarından farklılaştıran, bizden biri yapan özelliktir.