SALİHA SULTAN
Multidisipliner sanatçı Murat Kurt’un ‘Gevher’ standı Balaban Sanat Galerisi’nde sanatseverlerle buluştu. Daha evvel tuvale aktardığı bin yıllık Türk şiirini Türkiye’de birinci defa heykele de taşıyan Kurt “Sanat yeni bir şey söylemektir, ben yalnızca yeni bir şey söylemenin derdindeyim” diyor. Türkiye’de klâsik sanattan beslenen çağdaş sanat yapıtlarının çizgisini belirleyen çalışmalarıyla dikkati çeken sanatçı Kurt, baharda yapıtlarını Londra’da bütün dünyanın beğenisine sunmaya hazırlanıyor.
Sanat dünyasında ‘bin yıllık Türk şiiri’ni boyadığı çalışmalarıyla yankı uyandıran Murat Kurt’un şahsi standı ‘Gevher’ Balaban Sanat Galerisi’nde sanatseverlerle buluştu.
Stant, ‘multidisipliner’ bir sanatçı olarak aktüel sanat dünyasında kendine has tutumuyla dikkat çeken Kurt’un eşsiz lalelerinden, şiir boyamalarına ve son periyotta ortaya koyduğu 3d heykellerine adeta sanatkarın şahsi bir biyografisi de niteliğinde. Özetle bir sanatkarın kendi yolunu buluşunun izlerinin sürülebileceği stant 27 Ocak’a kadar bütün İstanbullulara açık. Türkiye’de hayatını yalnızca sanat üreterek sürdürebilen ender isimlerden biri olan sanatkarla KARAR okurları için samimi bir sohbet gerçekleştirdik.
Heyecan verici haber ise yerli sanat tartışmalarında lisana getirilen sorunları aşan çığır açıcı işlere imza atan Kurt, yapıtlarını bu bahar Londra’ya taşımaya hazırlanıyor. Özetle, bin yıllık Türk şiiri Türkiye’de ve dünyada birinci defa fotoğraf ve heykel yoluyla Avrupa’ya açılıyor.
Bildiğim kadarıyla fotoğraf yapmaya memleketin Amasya’da başlamışsın. Lakin fotoğraf okumamış, ‘diplomasız’ da bir sanatçısın. Nasıl başladı bu tutku?
İlkokuldan beri fotoğraf yapmayı severdim ancak ressam olmak üzere bir hayalim yoktu zira tanıdığım hiç bir ressam ya da ressam olmakla ilgili fikrim yoktu. Ressam, fotoğraf deyince epey ütopik bir dünya aklıma geliyordu. 20’li yaşlarda bir yerden başladım… Amasyalı bir ressamla tanıştım daha sonra, Hürrem Özerden. Onunla tanıştıktan daha sonra ressamları, fotoğraf dünyasını tanımaya başladım ve niye olmasın diye heyecanlanmaya başladım. Akabinde yüksek tahsilimi yarıda bıraktım ve yalnızca fotoğraf yapmaya karar verdim. Bir koltukta iki karpuz taşınamazdı zira ve ben Diyarbakır karpuzu üzere büyük bir şey taşımak istiyordum.
Anadolu’da eğitimini bırakıp, kendini fotoğraf yapmaya adamak da ‘ütopik’ görünüyor aslında. Bu sonucun akabinde neler oldu? Neler boyadın birinci vakit içinderda?
Bağ konutumu atölyeye dönüştürdüm ve iki yıl boyunca yalnızca müzisyenlerin, edebiyatçıların, ressamların biyografilerini okumaya bir yandan da fotoğraf boyamaya başladım. Birinci çalışmalarım bayanlar, yalnızlık, bekleyiş üzere hususlardı. daha sonra Amasya’da açtığım bir standa karikatürist Nezih Danyal geldi. Yapıtlarımı inceledi ve bana “Tamam da sen neredesin burada? Buralı bir ressam düşününce ben köyünün etrafındaki doğayı resmeden bir adam görmeyi düşünüyordum. Sen Paris’tekiler ayarında fotoğraf yapmışsın dedi” dedi. Düşündüm ve haklı buldum. daha sonra kendi gördüğüm doğayı, ağaçları, hurmaları boyamaya başladım ve bir süre daha sonra enteresan bir hal çıktı ortaya… daha sonra da İstanbul’a gelmeye karar verdim.
Nasıl cüret ettin? İstanbul sonuçta sanatkarın kaynadığı bir şehir…. Anadolu’dan gelen biri olarak sanat etraflarıyla ilgi kurmak sıkıntı olmadı mı?
Meczubum ben ya… En büyük sermayem bu benim. Fotoğraf yapıyorsam bir biçimde burada olmalıydım lakin bugünkü aklım olsa Newyork’a giderdim alışılmış. İstanbul’a gelince de rengarenk lale tarlaları boyamaya başladım, ondan sonrasında contemporarylerle falan yavaş yavaş sanat ortamlarına girdim.
‘KÖYDEYKEN DAHA ENTELEKTÜEL BİR ADAMDIM’
Pekala Anadolu’dayken düşlediğin İstanbul’u, sanat ortamını bulabildin mi burada?
Tam değil, ben köydeyken daha entelektüel bir adamdım örneğin. İstanbul’da Nişantaşı’nı galericilerin şiir bildiği, sanat dünyasına hakim olduğu bir yer olarak hayal ediyordum. Ancak ne yazık ki galericilerin tahminen yüzde beşi bu biçimde. Hiç şiir bilen bir galerici ile tanışmadım. O denli bir dünya yokmuş. Lakin fotoğrafla ilgili öğrendiğim altın kelam aslına bakarsanız şuydu, ‘dünyanın en yeterli kopya resmindense, en makûs yepyeni resmi yeğdir’. Bu yolda ısrarla yürüdüm.
Yani şu biçimde, memlekette romantik çalışmalar, akabinde tabiat işleri ve İstanbul’a göç. Ki bu tam manasıyla evvel kendini keşfeden, akabinde dünyayı keşfe çıkan bir sanatkarın seyahati. Lakin daha sonrasında ortaya koyduğun işler fazlaca daha fazlası, bin yıllık Türk şiirini boyamak fikri örneğin… Nasıl gelişti bu fikir?
Birinci fotoğraf yaptığım vakit içinder canımın fazlaca yandığı vakit içinderdı, babam yeni ölmüştü, çırılçıplak kalmıştım. İris vadisinde tek başıma yaşadığım bir hayattı. En yakın ışık 2 km uzaktaydı. Fakat 2012’de şunu fark ettim, daha çağdaş işler yapmalıydım fakat buralı olmalıydılar, bu topraklarla bağları olmalıydı. On yıllardır Yunus ve Fuzuli’yi düşünüyordum.
Yunus deyince aklıma turkuvaz geliyordu, Fuzuli deyince çığlık çığlığa kırmızı. daha sonra bir gün kufi yazıyı gördüm ve heyecanlandım. Kufi yazı bana Picasso’nun kübizmini andırıyordu, hem hayli ilkeldi, hem fazlaca çağdaştı. Öte yandan hem Semerkant’a, Buhara’ya, Horasan’a yani Türk yurtlarına bir göndermesi vardı.
Şiirin de hangi lisanda, hangi alfabe ile yazıldıysa kendini lakin o biçimde tabir edebileceğine inanan biriyim. Biz Türkler bin yıl boyunca Türkçe konuşup, Arap alfabesi ile yazmışız. Buradan baktığımda da Yunus’u, Fuzuli’yi, Fatih’i, Kanuni’yi, divan ve halk şairlerini kufi yazı ile tabir etmek bana hakikat göründü…
Balaban’daki sergin bana biyografik bir stant üzere de göründü. Şiirler, laleler, enstalasyonlar, 3d çalışmalar. Ve bin yıllık Türk şiirini tuvalden birinci kere heykele de taşımışsın. Yavuz Sultan Selim heykeli… niye bir Osmanlı sultanının şiirini tercih ettin heykelde?
Yavuz Sultan Selim en sert padişahlardan biri, bir imparatorluğu var lakin bir bayana ‘Felek o denli bir büyü yaptı ki gözlerim ondan oburunu görmez oldu, gözlerimden akanın yaş olduğunu sanmayın, bunlar kandır, aslanlar benim pençemin kaygısından kaçacak yer ararken, beni bir gözleri ahuya kul köle etti’ diyecek kadar da ince bir adam. Osmanlı sultanlarını fazlaca önemsiyorum. Hem epeyce âlâ devlet adamları, epey güzel askerler ve epeyce âlâ sanatkarlar.
Üçünü bir ortada barındırmak hayli mümkün değil bu yüzden epeyce değerliler.
Görünen o ki, bin yıllık Türk şiirinin 3d birinci heykelini de sen yaptın. Yansılar nasıl oldu?
Bu kadar ses getirmesini beklemiyordum açıkçası. Kıymetli galericilerden, hürmet duyduğum sanatkarlardan, edebiyatçılardan epeyce olumlu yansılar aldım. Klasik sanattan beslenen çağdaş sanatın düzgün bir örneği olduğunu söylemiş olduler ki benim de yapmak istediğim tam buydu. Birçoğu bu işlerin bütün dünyaya açılması gerektiğini belirttiler, bu da yanlışsız yolda olduğum hissini kamçıladı.
Yeni şeyler söylemekten bahsetmiştin sohbetimizin başında… Şu anki sergiden daha sonra senin için sıradaki yeni şey ne?
Şu an bir daha atölyeye kapanacağım. Mayıs’ta Londra’da bir stant açmaya hazırlanıyorum. Bu standıma Beral Madra danışmanlık yapıyor… Kendisi bilhassa laleli yazılarımın Avrupa’da hayli ses getireceğini, yapıtlarımın yani kelamın görsel sanata dönüştürülmesinin hayli değerli olduğunu düşünüyor. İskender Pala, Beşir Ayvazoğlu da standın danışmanları içinde, onlar da benim kadar heyecanlılar bu stant konusunda. Akabinde Katar, Semerkant, Buhara üzere dünyanın bir epeyce kentinde yapıtlarımı sergilemeye devam etmek istiyorum.
‘USTAM DA YOK ÇİZGİ İCAZETİM DE’
Bugün multidisipliner bir sanatçı olarak karşımızdasın. Lakin Türkiye’de ender görüyoruz biz bu usulde sanatçıyı. Çalışmalarına bakıldığında da sınırı bakılırsan ‘geleneksel sanatçı’ yaftası yapıştırabilir örneğin. Ülkemizde biraz ‘tekelleşmiş’, ‘icazet’ silsilesiyle yürüyen bir sanat olan sınır sıkıntısını biraz açmak istiyorum. Bir ustan, icazetin var mı, nasıl öğrendin? Bu kadar farklı bir formda kullanırken reaksiyon almaktan çekinmedin mi?
Bir ustam yok, kendim öğrendim. Lakin sınır sanatının yapı taşları olan, benim de hemşehrim olan iki insan var. Biri Yakut İbn-i Abdü’l Musta’sımi başkası Pir Hamdullah. Bu insanların hemşehrisi olunca öteki yükümlülükler biniyor insanın omuzlarına. Çizgi sanatında en üst seviyeyi ortaya koymuş isimler, çizginin en düzgün hallerini yazmışlar. Bu isimlerden bin yıl daha sonra yaşıyorsun…
Şunu düşünüyordum daima, diyelim bir gün elimde yazdığım hayli hoş sülüs bir yazıyla geziyorum, karşıma Pir Hamdullah çıktı. Açıp göstersem, bana “Evladım bunlar hoş de, biz bunları yüzseneler evvel yazdık. Sen ne yaptın?” diye sormaz mı? İçimdeki bu soru bende hayli şeyler değiştirdi, hatta sanata bakış açımı etkiledi diyebilirim.
Bu iki ismin ayrıyeten özel bir tarafı da var. İkisi de periyodunda yeni şeyler söylemiş isimler… Onlardan yüzseneler daha sonra bence hemşehrileri olarak bana düşüyordu yeni bir şeyler söylemek, bu bir nazaranvdi. örneğin bir ‘hiç’ formu var sınır sanatında, Ali Hüsrevoğlu’nun bir yazısı haricinde ne kadar ‘hiç’ çizgisi gördüysem hepsi tıpkı biçimdeydi. Oturdum ve bir gecede 300 farklı hiç yazdım. O denli doğurgan, çağdaşlaşmaya müsait bir sanattan bahsediyoruz oysa… Birebir taklide hapsedilecek, kısırlaştırılacak bir şeyden değil… İcazete gelince, sınır sanatının ustalarından Hamit Aytaç’ın da icazeti yoktur…
Multidisipliner sanatçı Murat Kurt’un ‘Gevher’ standı Balaban Sanat Galerisi’nde sanatseverlerle buluştu. Daha evvel tuvale aktardığı bin yıllık Türk şiirini Türkiye’de birinci defa heykele de taşıyan Kurt “Sanat yeni bir şey söylemektir, ben yalnızca yeni bir şey söylemenin derdindeyim” diyor. Türkiye’de klâsik sanattan beslenen çağdaş sanat yapıtlarının çizgisini belirleyen çalışmalarıyla dikkati çeken sanatçı Kurt, baharda yapıtlarını Londra’da bütün dünyanın beğenisine sunmaya hazırlanıyor.
Sanat dünyasında ‘bin yıllık Türk şiiri’ni boyadığı çalışmalarıyla yankı uyandıran Murat Kurt’un şahsi standı ‘Gevher’ Balaban Sanat Galerisi’nde sanatseverlerle buluştu.
Stant, ‘multidisipliner’ bir sanatçı olarak aktüel sanat dünyasında kendine has tutumuyla dikkat çeken Kurt’un eşsiz lalelerinden, şiir boyamalarına ve son periyotta ortaya koyduğu 3d heykellerine adeta sanatkarın şahsi bir biyografisi de niteliğinde. Özetle bir sanatkarın kendi yolunu buluşunun izlerinin sürülebileceği stant 27 Ocak’a kadar bütün İstanbullulara açık. Türkiye’de hayatını yalnızca sanat üreterek sürdürebilen ender isimlerden biri olan sanatkarla KARAR okurları için samimi bir sohbet gerçekleştirdik.
Heyecan verici haber ise yerli sanat tartışmalarında lisana getirilen sorunları aşan çığır açıcı işlere imza atan Kurt, yapıtlarını bu bahar Londra’ya taşımaya hazırlanıyor. Özetle, bin yıllık Türk şiiri Türkiye’de ve dünyada birinci defa fotoğraf ve heykel yoluyla Avrupa’ya açılıyor.
Bildiğim kadarıyla fotoğraf yapmaya memleketin Amasya’da başlamışsın. Lakin fotoğraf okumamış, ‘diplomasız’ da bir sanatçısın. Nasıl başladı bu tutku?
İlkokuldan beri fotoğraf yapmayı severdim ancak ressam olmak üzere bir hayalim yoktu zira tanıdığım hiç bir ressam ya da ressam olmakla ilgili fikrim yoktu. Ressam, fotoğraf deyince epey ütopik bir dünya aklıma geliyordu. 20’li yaşlarda bir yerden başladım… Amasyalı bir ressamla tanıştım daha sonra, Hürrem Özerden. Onunla tanıştıktan daha sonra ressamları, fotoğraf dünyasını tanımaya başladım ve niye olmasın diye heyecanlanmaya başladım. Akabinde yüksek tahsilimi yarıda bıraktım ve yalnızca fotoğraf yapmaya karar verdim. Bir koltukta iki karpuz taşınamazdı zira ve ben Diyarbakır karpuzu üzere büyük bir şey taşımak istiyordum.
Anadolu’da eğitimini bırakıp, kendini fotoğraf yapmaya adamak da ‘ütopik’ görünüyor aslında. Bu sonucun akabinde neler oldu? Neler boyadın birinci vakit içinderda?
Bağ konutumu atölyeye dönüştürdüm ve iki yıl boyunca yalnızca müzisyenlerin, edebiyatçıların, ressamların biyografilerini okumaya bir yandan da fotoğraf boyamaya başladım. Birinci çalışmalarım bayanlar, yalnızlık, bekleyiş üzere hususlardı. daha sonra Amasya’da açtığım bir standa karikatürist Nezih Danyal geldi. Yapıtlarımı inceledi ve bana “Tamam da sen neredesin burada? Buralı bir ressam düşününce ben köyünün etrafındaki doğayı resmeden bir adam görmeyi düşünüyordum. Sen Paris’tekiler ayarında fotoğraf yapmışsın dedi” dedi. Düşündüm ve haklı buldum. daha sonra kendi gördüğüm doğayı, ağaçları, hurmaları boyamaya başladım ve bir süre daha sonra enteresan bir hal çıktı ortaya… daha sonra da İstanbul’a gelmeye karar verdim.
Nasıl cüret ettin? İstanbul sonuçta sanatkarın kaynadığı bir şehir…. Anadolu’dan gelen biri olarak sanat etraflarıyla ilgi kurmak sıkıntı olmadı mı?
Meczubum ben ya… En büyük sermayem bu benim. Fotoğraf yapıyorsam bir biçimde burada olmalıydım lakin bugünkü aklım olsa Newyork’a giderdim alışılmış. İstanbul’a gelince de rengarenk lale tarlaları boyamaya başladım, ondan sonrasında contemporarylerle falan yavaş yavaş sanat ortamlarına girdim.
‘KÖYDEYKEN DAHA ENTELEKTÜEL BİR ADAMDIM’
Pekala Anadolu’dayken düşlediğin İstanbul’u, sanat ortamını bulabildin mi burada?
Tam değil, ben köydeyken daha entelektüel bir adamdım örneğin. İstanbul’da Nişantaşı’nı galericilerin şiir bildiği, sanat dünyasına hakim olduğu bir yer olarak hayal ediyordum. Ancak ne yazık ki galericilerin tahminen yüzde beşi bu biçimde. Hiç şiir bilen bir galerici ile tanışmadım. O denli bir dünya yokmuş. Lakin fotoğrafla ilgili öğrendiğim altın kelam aslına bakarsanız şuydu, ‘dünyanın en yeterli kopya resmindense, en makûs yepyeni resmi yeğdir’. Bu yolda ısrarla yürüdüm.
Yani şu biçimde, memlekette romantik çalışmalar, akabinde tabiat işleri ve İstanbul’a göç. Ki bu tam manasıyla evvel kendini keşfeden, akabinde dünyayı keşfe çıkan bir sanatkarın seyahati. Lakin daha sonrasında ortaya koyduğun işler fazlaca daha fazlası, bin yıllık Türk şiirini boyamak fikri örneğin… Nasıl gelişti bu fikir?
Birinci fotoğraf yaptığım vakit içinder canımın fazlaca yandığı vakit içinderdı, babam yeni ölmüştü, çırılçıplak kalmıştım. İris vadisinde tek başıma yaşadığım bir hayattı. En yakın ışık 2 km uzaktaydı. Fakat 2012’de şunu fark ettim, daha çağdaş işler yapmalıydım fakat buralı olmalıydılar, bu topraklarla bağları olmalıydı. On yıllardır Yunus ve Fuzuli’yi düşünüyordum.
Yunus deyince aklıma turkuvaz geliyordu, Fuzuli deyince çığlık çığlığa kırmızı. daha sonra bir gün kufi yazıyı gördüm ve heyecanlandım. Kufi yazı bana Picasso’nun kübizmini andırıyordu, hem hayli ilkeldi, hem fazlaca çağdaştı. Öte yandan hem Semerkant’a, Buhara’ya, Horasan’a yani Türk yurtlarına bir göndermesi vardı.
Şiirin de hangi lisanda, hangi alfabe ile yazıldıysa kendini lakin o biçimde tabir edebileceğine inanan biriyim. Biz Türkler bin yıl boyunca Türkçe konuşup, Arap alfabesi ile yazmışız. Buradan baktığımda da Yunus’u, Fuzuli’yi, Fatih’i, Kanuni’yi, divan ve halk şairlerini kufi yazı ile tabir etmek bana hakikat göründü…
Balaban’daki sergin bana biyografik bir stant üzere de göründü. Şiirler, laleler, enstalasyonlar, 3d çalışmalar. Ve bin yıllık Türk şiirini tuvalden birinci kere heykele de taşımışsın. Yavuz Sultan Selim heykeli… niye bir Osmanlı sultanının şiirini tercih ettin heykelde?
Yavuz Sultan Selim en sert padişahlardan biri, bir imparatorluğu var lakin bir bayana ‘Felek o denli bir büyü yaptı ki gözlerim ondan oburunu görmez oldu, gözlerimden akanın yaş olduğunu sanmayın, bunlar kandır, aslanlar benim pençemin kaygısından kaçacak yer ararken, beni bir gözleri ahuya kul köle etti’ diyecek kadar da ince bir adam. Osmanlı sultanlarını fazlaca önemsiyorum. Hem epeyce âlâ devlet adamları, epey güzel askerler ve epeyce âlâ sanatkarlar.
Üçünü bir ortada barındırmak hayli mümkün değil bu yüzden epeyce değerliler.
Görünen o ki, bin yıllık Türk şiirinin 3d birinci heykelini de sen yaptın. Yansılar nasıl oldu?
Bu kadar ses getirmesini beklemiyordum açıkçası. Kıymetli galericilerden, hürmet duyduğum sanatkarlardan, edebiyatçılardan epeyce olumlu yansılar aldım. Klasik sanattan beslenen çağdaş sanatın düzgün bir örneği olduğunu söylemiş olduler ki benim de yapmak istediğim tam buydu. Birçoğu bu işlerin bütün dünyaya açılması gerektiğini belirttiler, bu da yanlışsız yolda olduğum hissini kamçıladı.
Yeni şeyler söylemekten bahsetmiştin sohbetimizin başında… Şu anki sergiden daha sonra senin için sıradaki yeni şey ne?
Şu an bir daha atölyeye kapanacağım. Mayıs’ta Londra’da bir stant açmaya hazırlanıyorum. Bu standıma Beral Madra danışmanlık yapıyor… Kendisi bilhassa laleli yazılarımın Avrupa’da hayli ses getireceğini, yapıtlarımın yani kelamın görsel sanata dönüştürülmesinin hayli değerli olduğunu düşünüyor. İskender Pala, Beşir Ayvazoğlu da standın danışmanları içinde, onlar da benim kadar heyecanlılar bu stant konusunda. Akabinde Katar, Semerkant, Buhara üzere dünyanın bir epeyce kentinde yapıtlarımı sergilemeye devam etmek istiyorum.
‘USTAM DA YOK ÇİZGİ İCAZETİM DE’
Bugün multidisipliner bir sanatçı olarak karşımızdasın. Lakin Türkiye’de ender görüyoruz biz bu usulde sanatçıyı. Çalışmalarına bakıldığında da sınırı bakılırsan ‘geleneksel sanatçı’ yaftası yapıştırabilir örneğin. Ülkemizde biraz ‘tekelleşmiş’, ‘icazet’ silsilesiyle yürüyen bir sanat olan sınır sıkıntısını biraz açmak istiyorum. Bir ustan, icazetin var mı, nasıl öğrendin? Bu kadar farklı bir formda kullanırken reaksiyon almaktan çekinmedin mi?
Bir ustam yok, kendim öğrendim. Lakin sınır sanatının yapı taşları olan, benim de hemşehrim olan iki insan var. Biri Yakut İbn-i Abdü’l Musta’sımi başkası Pir Hamdullah. Bu insanların hemşehrisi olunca öteki yükümlülükler biniyor insanın omuzlarına. Çizgi sanatında en üst seviyeyi ortaya koymuş isimler, çizginin en düzgün hallerini yazmışlar. Bu isimlerden bin yıl daha sonra yaşıyorsun…
Şunu düşünüyordum daima, diyelim bir gün elimde yazdığım hayli hoş sülüs bir yazıyla geziyorum, karşıma Pir Hamdullah çıktı. Açıp göstersem, bana “Evladım bunlar hoş de, biz bunları yüzseneler evvel yazdık. Sen ne yaptın?” diye sormaz mı? İçimdeki bu soru bende hayli şeyler değiştirdi, hatta sanata bakış açımı etkiledi diyebilirim.
Bu iki ismin ayrıyeten özel bir tarafı da var. İkisi de periyodunda yeni şeyler söylemiş isimler… Onlardan yüzseneler daha sonra bence hemşehrileri olarak bana düşüyordu yeni bir şeyler söylemek, bu bir nazaranvdi. örneğin bir ‘hiç’ formu var sınır sanatında, Ali Hüsrevoğlu’nun bir yazısı haricinde ne kadar ‘hiç’ çizgisi gördüysem hepsi tıpkı biçimdeydi. Oturdum ve bir gecede 300 farklı hiç yazdım. O denli doğurgan, çağdaşlaşmaya müsait bir sanattan bahsediyoruz oysa… Birebir taklide hapsedilecek, kısırlaştırılacak bir şeyden değil… İcazete gelince, sınır sanatının ustalarından Hamit Aytaç’ın da icazeti yoktur…