Beyazperdenin yazgısı sinefillerin elinde

Hasan

New member
SALİHA SULTAN

Kültür sanat dalında pandemiden en çok etkilenen bölümlerin başında sinema salonları geldi. Bir kapandı, bir açıldı derken olağanlaşma sürecinin akabinde datalara bakıldığında, 2020 yılında lakin 17 milyon seyirciye ulaşan salonlar, 2021 yılını maalesef 9 milyon izleyiciyle kapattı. Son iki yılda büyük düşüş kaydeden yerli salonlarda izleyicinin 50 milyonun altına düştüğü 2013’ten beri görülmemişti. Salgının bütün dünyada getirdiği kapanmalar sırasında ise meskende sinema izleme imkanı sunan Netflix, Amazon Prime, Disney Plus üzere dijital platformlar ise yalnız dünyada değil Türkiye’de de abonelerini ikiye katladı. Bu pek iç açıcı görünmeyen tablonun akabinde salonların 2022’de neyin beklediği merak konusu. Akıllardaki soru ise dijital platformların pandemide bu kadar popülerleşmesi klasik sinema salonlarının, izleyicinin beyazperdede sinema izleme alışkanlığının sonunu mu getirecek sorusu. Bu soruyu, Türkiye’de yıllardır sinema dünyasının nabzını tutan isimlere sorduk. KARAR okurları için cevapladılar.


ATİLLA DORSAY


‘UMUT VAR, KÂFİ Kİ ŞU BELAYI BİR ATLATALIM!’

Öncelikle şunu söyleyeyim: benim üzere daha çocukluk senelerında sinemaya gdolayılmeye başlamış, 10-11 yaşlarında özel Sinema Defterleri tutmaya girişmiş, biroldukca merakı, birkaç mesleği ve fazlaca daha yeterli gelir getirecek projeleri olduğu biçimde sonunda kesin olarak sinema eleştirmenliğinde karar kılmış birinin, tıpkı vakitte 80 yaşını aştığı şu günlerde, sinema salonlarının tümüyle ortadan kalkacağı ve yerlerini dijital platformlara bırakacağı haberi ciddiye alınamaz. Bu öylesine yürek kırıcı bir olasılıktır ki, ben ve yaşdaşlarım düşünmek bile istemeyiz. Evet, 2017’de doruğa çıkarak 71 milyona (sayıları yuvarlak olarak veriyorum) yükselmiş olan sinemanın geçen yıl 9 milyon seyirciyle yetinmesi, hüzün vericidir: Neredeyse onda teğe yakın… Fakat rica ederim, geçirdiğimiz şu ürkünç çağda insanların sokağa çıkmaya değil meskende oturmaya çağrıldığı, hele yaşlı jenerasyonlara bunun neredeyse bir mecburilik olarak empoze edildiği bir devirde, diğer nasıl olabilirdi ki? Bizler vaktinde sinema salonlarına karşı çıkan öteki rakipleri de görüp tanıdık. 1974’de açılan TRT, 1989’da kapılarını açan özel kanallar üzere olaylar da insanları az konutlarına kapamadılar. Fakat bunların hepsi atlatıldı ve olağana dönüldü.


Lakin artık, yaşanan ve artık atlatılması beklenen buhran apayrıydı. Vahim bir virüsün giderek artan varyasyonlarıyla boğuşan dünya, sadece sinemalara gitmemek için değil, meskende de kasvetten çıldırmamak için o dijital platformlara başvurdu. Gittikçe çeşitlenen Digitürk’ün yanı sıra Netflik’den MUBİ’ye, Gain’den BluTV’ye biroldukca özel sinema izleme kanallarımız konutumuza dek geldi. Ve hepimiz oralardan sinemalar seçip izledik ve eleştirmen olarak da yazdık. Lakin sinema sinemadır. Ve 125 yıl olduğu üzere, bir daha eski günlerine dönecektir. Bunun tek bir meselai bize son Örümcek Adam sineması verdi. Batı’da fazlaca izlenen sinema bizde de biroldukca rekor kırdı. Ve şimdiden 2 buçuk milyona erişip geçen seyirci sayısıyla, 2000’li yılların en hayli izlenen yabancı sineması oldu. Bu bile (özellikle sinefiller için) salonların değerini herkese hatırlattı. Demek ki umut var. Yalnız Hollywood blockbuster’ları ve Marvel olağanüstüleri için değil; ancak tüm sinema sanatı için bu olacak. Şu belayı bir atlatalım, yeter!..


BURÇAK CİHAN


‘ÖLMEYECEK LAKİN AYRICALIKLI ŞAHISLARIN KIYMETLİ BİR HOBİSİ OLACAK’

Salgın sırasında sinema alanındaki belirsizlik, tezli projelerin ertelenmesi, gösterim ve dağıtım imkanlarının sonlandırılması ve kimi salonların kapanmak zorunda kalması tüm bu aksiliklere rağmen dijital sinema ve dizi platformlarının nitelik ve de nicelik olarak öne çıkması, sinemanın geleceğine ait kimi olumsuz kanıların filizlenmesine taban hazırladı. Evvel sinemalar akabinde seyirci azaldı. Buna karşılık bilet meblağlarında fahiş artışlar öne çıktı ve giderek bir vakit içinder halkın tek ve de en ucuz cümbüşü olan sinema kıymetli değil onun da ötesinde lüks olmaya başladı. Lakin bu aksilikler ortasında sinemayı etkileyen en kıymetli olgu ise, salgının birlikteinde getirip yeşerttiği ve hayatımızın tam orta yerine oturttuğu dijital platformların atağı oldu; muhafazalı, rahat, ucuz, her beğeniye acık güçlü seçenekli ve de yadsınmayacak kadar tiryakilik oluşturacak bir cazibe…. özetlemek gerekirsesı sinemaya giden en kısa yol….


Lakin tüm günahı da dijital platformların hesabına yazmamak gerekir. Salgın sürecinde kimi sinemacılar bir yandan ‘film sinemada izlenir’, ‘sinemanın tadı başkadır’ sloganlarına yaslanırken, öteki yandan da ertelenen ve de ellerinden kayan şubat tatillerini de dijital platformlarla flört etmeyi tercih ederek kelamım ona kayıplarını bu yolla telefi etmeye yöneldiler. Sinema için en tehlikesi de bu oldu. Sinemayı gözden çıkarıp dijital platformların bir alışkanlık kazanmasına katkıda bulunma yanılgısına düştüler. Yani sinemaya gitme ritüelini zedelediler… Sonuç olarak sinema asla ölmez. Fakat yaralı bir ömür sürer…. Nasıl ki AVM’lerde sinema izleyen genç jenerasyonlar, kapıları sokağa açılan devasa salonlarda yüzlerce bireyle bir ortada sinema izleme imkanına sahip olmamışlarsa, şimdiki gençler de sinema salonlarını tanımadan dijital platformların izleme alışkanlığına sahip olacak… Evet sinema asla ölmeyecek ancak, sırf ayrıcalıklı şahısların biraz kıymetli hobisi olacak…. Bu süreç sinema için bir kriz değil, daha berbatı; hayatın alışkanlıklarından çıkarma… Tıpkı gazetelerin, mecmuaların çıkarıldığı gibi…

ALİN TAŞÇIYAN


‘BU BİLET FİYATLARIYLA GENİŞ KİTLEYİ SALONLARA ÇEKMEK ZOR’

Sinema salonlarında izleyicinin azalmasında bana nazaran birincil etken iktisat. Sinemada film izlemek bir aile için en alçak istekli cümbüş. Bir çekirdek aile 40 liralık bir salona gitse, biletlere 160 lira ödeyecek. Daha çocukların canı patlamış mısır, içecek istese bu aile bütçesini sarsar. Arka house sinemaları büyük perdede izlemek isteyen, belli bir eğitim ve gelir düzebir daha sahip beşerler haricinde geniş kitleyi sinemaya çekmek fazlaca sıkıntı artık. Tahminen Örümcek Adam üzere blockbuster dediğimiz sinemalara bile gidemeyecek beşerler. Kim istemez giyinsin, kuşansın, hoş sinemaya gitsin, yemeğini yesin vs. lakin bunu yapacak güç kalmayınca, meskenlerinde bir bilet fiyatına bütün bir ay varlıklı bir içerik sunan dijital platformlarda izleme fırsatları var. Bütün aile kendi bilgisayarında farklı başka şeyler izleyebiliyor. Beşerler haklı…

Pandemiyle de doğal durumun epeyce alakası var, dünyada ekonomiyi sarsan bir pandemi bu. O kadar fazlaca insan işsiz kaldı, en sağlam patronuna devletler var örneğin kanada, orada bile sarsıldı herkes. Nüfusun bir kısmı muhtemelen artık bu biçimde bir yere girmek istemeyecek, haklılar da. Bir kısmı aldırmayabilir. Ruhsal olarak da sarsıldı beşerler, kaygılar kuşkular var. Her çağın bir şartı var bu da özel bir devir. Ancak bence klasik sinemanın sonunu getirmeyecek bu durum. İnsanların belli davranış kalıpları var zira. Diyelim ben ömrümün sonuna kadar ekonomim el verdiği sürece bir arka hous sineması seyrederim. Küçük sinemalar küçülecek, daha büyük şirketler büyük salonları teknolojik açıdan dönüştürecekler, tanınan sinemayı besleyecekler ve blockbuster’lar bir olay üzere sunulacak diye düşünüyorum. Hollywood üzere büyüklere bir şey olmaz. Devletin takviyesini asla çekmeyeceği Fransız, Alman sinemasına bir şey olmaz. Onlar her türlü kendi kültür sanayilerini desteklerler. Çin, Hindistan, Japonya’ya dabir şey olmaz. Kalabalık nüfuslar ve sinemaya her türlü sarfiyatlar. Bizde de bir daha kalkınabilir, ne olacağını asla kestiremiyoruz, şu an bilemediğimiz bir pazarlama atılımı tasarlanıyor olabilir. Felaket senaryolarına gerek yok bence. Çöküşten çok değişime bakmalı.

KEREM AKÇA


‘SERİLERE MERAKLI BİR KİTLE GELİYOR’

Dijital platformların sinema salonlarını yeneceğine dair bir algı hakim. Lakin bilhassa 17 Aralık’ta vizyona giren ‘Örümcek Adam: Meskene Dönüş’, 1.5 ayda 2.5 milyon sayısını geçerek en yüksek izleyiciye ulaşan Marvel uyarlaması oldu. 1989’dan bu yana tutulan hasılat sayılarında yabancı sinemaların birinci üçüne girdi. ABD’de 735 milyon dolar ile tüm vakit içinderın en yüksek hasılat getiren dördüncü sinemasına dönüştü. Tüm dünyada ise 1.7 milyar doları geçerek şu anda altıncı sıraya yerleşti. Yeni Örümcek Adam sinemasının rüzgarıyla Ocak ayı da hiç üzücü geçmedi. ‘Kesişme: Uygun Ki Varsın Eren’ 1.5 milyon kişiyi solladı. Öte yandan ‘Aslan Hürkuş Kayıp Elmas’ın 600.000’i solladığını gördük. 2021’in sonunda ‘Aykut Enişte 2’ ve ‘Dayı: Bir Adamın Hikayesi’ üzere devam filmi/yan kısım örnekleri ise 400.000’in üzerine yerleşmişti.

Bilhassa ABD’de ilgi olan serilere sinemada meraklı bir kitle geliyor. ‘Venom 2’ ve ‘Matrix Resurrections’ bu açıdan tatminkardı. 2022 içerisinde de bu durumu gorebiliriz. Önümüzdeki iki ayın argümanlı yerli sinemalarının sayılarını ben de merak ediyorum. Sinema salonları yasal dijital platformlara karşı gayretini sürdürüyor.

GÖKŞEN AYDEMİR


‘BÜYÜK STÜDYOLARIN TEKNOLOJİK ÜRETİMLERİ KURTARACAK’

Ben her şartta sinema salonunda sinema izlemenin yanında olan biri olarak salonda sinema izleme tecrübesinin biteceğine inanmıyorum, inanamıyorum. Salonda sinema izlemek yalnızca sinema izlemek değildir. O bir kültür, bir toplumsal etkinliktir. tıpkı vakitte toplu seyir aksiyonu bugün akademik çalışmalara mevzu olacak kadar değerli bir tecrübedir.

Gişe sayılarının bu sene çok düşük kalmasının en büyük etkeni uzun mühlet kapalı kalan salonlar daha sonrasında pandemi şartlarının hala ağır bir biçimde devam etmesi, uzun mühlet istenen aşı kartı ve PCR testi gerçeğidir. Tabi ki dijital platformların bu süreçte yükselişe geçmesi kaçınılmazdı. Hatta bu platformlar tahminen on yılda ulaşacakları abone sayılarına bu süreçte ulaştılar. Konutta kapalı kalma durumunda ise bu epeyce doğal bence. Ancak baktığınız vakit çeşitli kontrol ve sansür ögeleri dışında bu platformlardan bir sinema ya da dizi izlemek televizyon izlemekten farksız. Dalın en büyükleri son 3 yılda daima yeni özgün sinema ve dizilerle izleyici çekmeye çalışırken büyük stüdyolar hala salonlar İçin sinemalar üretmeye devam ediyorlar.

Türkiye özelinde bakarsak pandemi şartlarında dijital platformların yükselişe geçmesi, sinemasını vizyondayken dijital platformlara vermekten daha az tehlikeli. Bölüme ziyan veren bence bu. Bakanlık süreç boyunca hem bağımsız salonları birebir vakitte zincir salonları maddi olarak desteklemeye çalıştı. Doğal ki yetersiz, bu takviyelerin genişleyerek tabana yayılması elzem bir gereklilik. Ben bu süreci olağan üstü bir geçiş periyodu olarak görüyorum. birebir vakitte bağımsız üretimlerin gişe sayıları evvelki senelera bakılırsa büyük düşüş yaşamadı ki, bundan anlamamız gereken gerçek sinefillerin salonları terk etmediği. Sanırım büyük stüdyolarda meskende izlenmesi keyif vermeyen teknolojisi ağır sinemalarıyla bu süreci aşmaya çalışacaklar.
 
Üst