Bakan Koca deklare etti: Türkiye’de birinci ‘maymun çiçeği’ hadisesi görüldü Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’de birinci ‘maymun çiçeği’ olayının görüldüğünü deklare etti.
İl hadiseyi toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımla duyuran Koca, “Bir hastamızda maymun çiçeği hastalığı tespit edildi. Kendisi tecrit edilmiş durumda” dedi.
‘HASTA 37 YAŞINDA, BAĞIŞIKLIK SISTEMI YETERSIZLIĞI VAR’
Koca, şu sözleri kullandı: “Bir hastamızda maymun çiçeği hastalığı tespit edildi. Hasta 37 yaşında, bağışıklık sistemi yetersizliği var. Kendisi tecrit edilmiş durumda. Temaslı takibi yapıldı, öbür bir olaya rastlanmadı. BİLİNDİĞİ ÜZERE, bu hastalık teneffüs yoluyla değil, yakın fizikî temasla bulaşıyor.”
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) çalışmalarına bakılırsa, ‘maymun çiçeği’ hakkında merak edilen sorulara verilen cevaplardan kimileri şöyleki:
Virüs mü, hastalık mı?
“Maymun çiçeği hastalığı yeni bir hastalık değildir. Maymunlarda 1958’de tespit edildikten daha sonra insanlarda birinci olgu 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmüştür. Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti başta olmak üzere, Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görülen bu hastalığın sıklığı tam olarak bilinememektedir. Afrika’da her yıl birkaç yüz olgu olduğu iddia edilmektedir. Hastalık vakit zaman Afrika kıtasından infekte hayvanlar yahut beşerler aracılığıyla öbür kıtalara taşınmakta, buralarda az sayıda insanın etkilendiği ve bölgesel olgu kümelenmeleri izlenmektedir.”
Belirti ve bulguları nelerdir?
“Maymun çiçeği hastalığı, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın beden ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntülere) yol açar. Yakınmalar, virus ile temas ettikten daha sonra ortalama 6-13 gün daha sonra ortaya çıkar.
Hastalığı birinci 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve çok halsizlik görülür. Bu belirti ve bulguların birden fazla birfazlaca hastalıkta görülebilir fakat lenf bezi şişliğinin olması bilhassa çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırmada kıymetlidir.
Cilteki döküntüler, ateş başladıktan daha sonra 1-3 gün ortasında ortaya çıkar; gövdeden hayli yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Avuç içi ve ayak tabaklarında, ağız ortasında, genital bölgede ve gözlerde lezyon saptanabilir. Lezyon sayısı değişkendir; az sayıda yahut epeyce fazla sayıda olabilir. Lezyonlar, düz bir kızarıklık formunda başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); akabinde içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin ortasındaki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, çoklukla 2-4 hafta sürer ve bizatihi düzgünleşir. Bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde hastalık ağır seyredebilir. Hastalığa bakteriyel infeksiyonlar eklenebilir, zatürre, sepsis, ensefalit ve görme kaybı gelişebilir.”
Virüs beşere nasıl bulaşmaktadır?
“Virus beşere, infekte hayvan, infekte insan yahut virusla kirlenmiş cansız hususlar (giysiler, havlu, çarşaf vb.) ile yakın temas kararında bulaşmaktadır. Virus sağlıklı şahıslara, ciltteki gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) yahut teneffüs sistemi aracılığıyla girer.
İnfekte hayvandan insanlara (zoonotik) bulaşma ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve beden sıvıları ile yahut etiyle temas, lezyonlara direkt temas yahut tüm bunlarla kirlenmiş cansız gereçten indirekt yolla gerçekleşebilmektedir. Beşerden beşere bulaşmanın temel olarak büyük teneffüs salgısı damlacıkları ile olduğu düşünülmektedir. Büyük damlacıklar uzak uzaklıklara gidemediğinden beşerden beşere bulaşma için; yüz yüze, uzun müddetli ve yakın temas gereklidir. Bu da COVID-19’a misal büyük salgınlar yapmasını engelleyebilecek bir özelliktir. Virus infekte insanın beden sıvılarına, cilt lezyonlarına direkt temas ile direkt olarak yahut bir daha bunlarla kirlenmiş cansız unsurlarla temas ile dolaylı olarak cilt ve mukozalar yoluyla bulaşabilir. Cinsel yolla bulaşma kesin olmamakla birlikte yakın temas kelam konusu olduğundan cinsel ilgi sırasında bulaşması mümkündür. Görülen olguların bir kısmının bu yolla bulaştığı tarafında bildirimler vardır.”
Hastalık öldürücü müdür?
“Maymun çiçeği çoklukla 2-4 hafta içerisinde resen güzelleşmektedir. Lakin bağışıklığı baskılanmış şahıslarda ve küçük çocuklarda ağır hastalık görülebilmektedir. Genel olarak hastalanan şahısların %3-6’sı, çoğunluğu küçük çocuklar olmak üzere, maalesef kaybedilmektedir. Orta Afrika alt tipinde öldürücülük %11’e kadar çıkabilmekle birlikte şimdiki olgulara niye olan Batı Afrika alt tipinin öldürücülüğü daha düşüktür (%1).”
Pandemiye yol açma mümkünlüğü var mıdır?
“Maymun çiçeği hastalığının belirti ve bulgularının bariz olması, şimdiki bilgilere nazaran belirtisiz infeksiyon yapmaması, yakın ve uzun müddetli temas ile bulaşması, bir DNA virusu olduğundan daha az mutasyon geçirmesi ve kolay değişime uğramaması (COVID-19’daki üzere yeni varyantların çıkmaması) üzere faktörler göz önünde bulundurulduğunda COVID-19 üzere bir pandemiye yol açması pek beklenmemektedir.”
İl hadiseyi toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımla duyuran Koca, “Bir hastamızda maymun çiçeği hastalığı tespit edildi. Kendisi tecrit edilmiş durumda” dedi.
‘HASTA 37 YAŞINDA, BAĞIŞIKLIK SISTEMI YETERSIZLIĞI VAR’
Koca, şu sözleri kullandı: “Bir hastamızda maymun çiçeği hastalığı tespit edildi. Hasta 37 yaşında, bağışıklık sistemi yetersizliği var. Kendisi tecrit edilmiş durumda. Temaslı takibi yapıldı, öbür bir olaya rastlanmadı. BİLİNDİĞİ ÜZERE, bu hastalık teneffüs yoluyla değil, yakın fizikî temasla bulaşıyor.”
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) çalışmalarına bakılırsa, ‘maymun çiçeği’ hakkında merak edilen sorulara verilen cevaplardan kimileri şöyleki:
Virüs mü, hastalık mı?
“Maymun çiçeği hastalığı yeni bir hastalık değildir. Maymunlarda 1958’de tespit edildikten daha sonra insanlarda birinci olgu 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmüştür. Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti başta olmak üzere, Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görülen bu hastalığın sıklığı tam olarak bilinememektedir. Afrika’da her yıl birkaç yüz olgu olduğu iddia edilmektedir. Hastalık vakit zaman Afrika kıtasından infekte hayvanlar yahut beşerler aracılığıyla öbür kıtalara taşınmakta, buralarda az sayıda insanın etkilendiği ve bölgesel olgu kümelenmeleri izlenmektedir.”
Belirti ve bulguları nelerdir?
“Maymun çiçeği hastalığı, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın beden ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntülere) yol açar. Yakınmalar, virus ile temas ettikten daha sonra ortalama 6-13 gün daha sonra ortaya çıkar.
Hastalığı birinci 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve çok halsizlik görülür. Bu belirti ve bulguların birden fazla birfazlaca hastalıkta görülebilir fakat lenf bezi şişliğinin olması bilhassa çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırmada kıymetlidir.
Cilteki döküntüler, ateş başladıktan daha sonra 1-3 gün ortasında ortaya çıkar; gövdeden hayli yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Avuç içi ve ayak tabaklarında, ağız ortasında, genital bölgede ve gözlerde lezyon saptanabilir. Lezyon sayısı değişkendir; az sayıda yahut epeyce fazla sayıda olabilir. Lezyonlar, düz bir kızarıklık formunda başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); akabinde içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin ortasındaki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, çoklukla 2-4 hafta sürer ve bizatihi düzgünleşir. Bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde hastalık ağır seyredebilir. Hastalığa bakteriyel infeksiyonlar eklenebilir, zatürre, sepsis, ensefalit ve görme kaybı gelişebilir.”
Virüs beşere nasıl bulaşmaktadır?
“Virus beşere, infekte hayvan, infekte insan yahut virusla kirlenmiş cansız hususlar (giysiler, havlu, çarşaf vb.) ile yakın temas kararında bulaşmaktadır. Virus sağlıklı şahıslara, ciltteki gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) yahut teneffüs sistemi aracılığıyla girer.
İnfekte hayvandan insanlara (zoonotik) bulaşma ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve beden sıvıları ile yahut etiyle temas, lezyonlara direkt temas yahut tüm bunlarla kirlenmiş cansız gereçten indirekt yolla gerçekleşebilmektedir. Beşerden beşere bulaşmanın temel olarak büyük teneffüs salgısı damlacıkları ile olduğu düşünülmektedir. Büyük damlacıklar uzak uzaklıklara gidemediğinden beşerden beşere bulaşma için; yüz yüze, uzun müddetli ve yakın temas gereklidir. Bu da COVID-19’a misal büyük salgınlar yapmasını engelleyebilecek bir özelliktir. Virus infekte insanın beden sıvılarına, cilt lezyonlarına direkt temas ile direkt olarak yahut bir daha bunlarla kirlenmiş cansız unsurlarla temas ile dolaylı olarak cilt ve mukozalar yoluyla bulaşabilir. Cinsel yolla bulaşma kesin olmamakla birlikte yakın temas kelam konusu olduğundan cinsel ilgi sırasında bulaşması mümkündür. Görülen olguların bir kısmının bu yolla bulaştığı tarafında bildirimler vardır.”
Hastalık öldürücü müdür?
“Maymun çiçeği çoklukla 2-4 hafta içerisinde resen güzelleşmektedir. Lakin bağışıklığı baskılanmış şahıslarda ve küçük çocuklarda ağır hastalık görülebilmektedir. Genel olarak hastalanan şahısların %3-6’sı, çoğunluğu küçük çocuklar olmak üzere, maalesef kaybedilmektedir. Orta Afrika alt tipinde öldürücülük %11’e kadar çıkabilmekle birlikte şimdiki olgulara niye olan Batı Afrika alt tipinin öldürücülüğü daha düşüktür (%1).”
Pandemiye yol açma mümkünlüğü var mıdır?
“Maymun çiçeği hastalığının belirti ve bulgularının bariz olması, şimdiki bilgilere nazaran belirtisiz infeksiyon yapmaması, yakın ve uzun müddetli temas ile bulaşması, bir DNA virusu olduğundan daha az mutasyon geçirmesi ve kolay değişime uğramaması (COVID-19’daki üzere yeni varyantların çıkmaması) üzere faktörler göz önünde bulundurulduğunda COVID-19 üzere bir pandemiye yol açması pek beklenmemektedir.”