SALİHA SULTAN
Çağdaş Amerikan şiirinin öncü şairlerinden Robert Bly 94 yaşında Minnesota’da vefat etti. Norveç asıllı şairin kızı Mary Bly, babasının 14 yıldır demans hastalığı ile uğraş ettikten daha sonra yaşama veda ettiğini deklare etti.
1940’larda ABD donanmasında iki yıl nazaranv yaptıktan daha sonra şiire ve çeviriye yönelen Bly’nin 50 yıl evvel yayımladığı Vietnam Savaşı aksisi şiir antolojisi periyodun Amerika’sında büyük ses getirdi. Bly, Irak Savaşı’nın akabinde da bu savaşa karşı şiirlerini de bir antolojide topladı. Son iki kitabındaki şiirleri ‘gazel’ şeklinde kaleme alan Bly, bu süreçte dinî motiflere yönelerek ‘İbrahim’in Yıldızlara Seslendiği Gece’ isimli kitabına imza attı.
Bly ayrıyeten Mevlânâ, Hâfız üzere şairlerin şiirlerini İngilizceye aktarmasıyla tanınıyordu. Bly hem de Amerika’da 1950’lerden itibaren değişim gösteren erkek algısını, mitler ve masallar üzerinden akıcı bir lisanla inceleyen ‘Iron John’ (Türkçeye ‘Sert Erkek kuvvetli Erkek’ ismiyle çevrildi) kitabı ile de bütün dünyada ün yaptı.
Şair Bly, Amerika Şiir Derneği’nin Frost Madalyası üzere biroldukça mükafatın de sahibiydi.
TÜRKİYE’DE EDEBİYAT ORTAMI MECMUASIYLA TANINDI
Şiirleri Türkiye’de çeşitli edebiyat mecmualarında vakit zaman Türkçeye aktarılan Bly için 2009’da Edebiyat Ortamı mecmuasının 6’ncı sayısında geniş bir belge hazırlanmıştı. Evraka katkı sunan isimlerden Sadık Yalsızuçanlar burada Robert Bly’i ‘Amerika’nın Sezai Karakoç’u’ olarak tanımlamıştı.
Bly’nin ‘İbrahim’in Yıldızlara Seslendiği Gece’ şiiri Edebiyat Ortamının bu sayısında Fatma Zehra tarafınca Türkçeye şöyleki aktarılmıştı:
“İbrahim’in yıldızları birinci gördüğü geceyi hatırlar mısın?
Satürn’e bağırdı: ‘Sen benim Rabbimsin!’
O denli memnundu ki! Seher Yıldızını gördüğünde
Ona bağırdı, ‘ Sen benim Rabbimsin’ Ve onlar batıp gittiğinde
Öylece parçalandı. Dostlar! O bize emsal:
Batıp giden yıldızları bir ilahlaştıran da biz değil miyiz?
Vefasız yıldızların vefalı yoldaşlarıyız
Porsuk üzere birer toprak kazıcıyız; art pençelerimizin gerisinde
Uçan kiri hissetmeye aşığız
Ve kimse bizi toprağın hoş olmadığına
İkna edemez. Porsuk ruhumuzdur bunu bu biçimde düşünen.
ömrümüzün geri kalanını ıslak tarlalarda
Çamurlu ayakkabılarla yürüyerek geçirmeye hazırız.
Yılanın krallığındaki sürgünlere benzeriz.
Aşağıdan geceye bakıp soğan tarlalarında öylece dururuz.”
SAVAŞ ZIDDI HAREKETİN BAŞKANI
Bly, 23 Aralık 1926’da Minnesota’da Norveç kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1944-46 yılları içinde iki yıl donanmada kaldıktan daha sonra, evvel Minnesota’da St. Olaf Koleji’ne, bir yıl ortadan daha sonra da illüstrasyonist bir küme müellifle tanıştığı Harvard’a gitti. bu vakitte Harvard, Donald Hall, Adrienne Rich, Kenneth Koch, John Ashbery ve John Hawkes üzere müellifler için bir buluşma merkeziydi. 1950 yılında mezun oldu ve yazıları yanında konuşmalarıyla da dikkat çekti.
1956’da Fullbright bursuyla Norveç’e gitti ve Norveç şiirlerini İngilizce’ye çevirdi. Norveç’te kaldığı mühlet ortasında Pablo Neruda, Cesar Vallejo, Gunnar Ekelof, Georg Trakl ve Harry Martinson üzere meşhur şairler üzerinde çalışma imkanı buldu. Amerika’ya dönünce “popüler edebiyat” çalışmaları yaptı, The Fifties, The Sixties ve The Seventies’le periyotların şiirlerini kendi jenerasyonuna tanıttı. Şiir üzerine denemeler yazdı. 1966’da savaş aksisi bir küme Amerikan şair ile birlikte Vietnam Savaşı’na karşı bir cephe oluşturdu. Bunun yanında “Erkekler Hareketi”nin de başlatıcısı oldu. Bir Grimm masalından hareketle bir çeşit “derin erkek”liği incelediği Iron John: A Book About Men kitabı [“Demir John: Erkekler Hakkında Bir Kitap” isimli bu yapıtı Türkçe’ye “Sert Erkek kuvvetli Erkek” ismiyle Gülderen Dedeağaç tarafınca çevirilmiş ve Gendaş Yayınları’nca 2004 Ekim’de yayımlanmıştır.] büyük yankı yapmış ve dünyanın dikkatini bu “Erkek Hareketi”ne çekmiştir.
Bly, 1970’leri Rumi’nin şiirlerini çeviri etmekle geçirir ve bunları birkaç kitap halinde tanınmayan bir yayınevine bastırır. Kendisi üzere şair bir dostu olan Coleman Barks’a 1970’lerde kimi akademik Rumi çevirilerini verir ve ‘Bu şiirler kafeslerinden kurtarılmayı bekliyor’ der. Sekiz yıllık bir çalışmanın akabinde Barks, ‘Çaldımsa miri malı çaldım’ diyerek The Essential Rumi (Rumi’nin Özü) isimli çalışmasını yayımlar ve kitap büyük ilgi gorerek yarım milyon nüsha satar.
Bly bir daha 70’li yıllar boyunca Hindistan vecd şiirleri, denemeler, çeviriler, kıssa söylemeciliği, meditasyon, mitik güçler üzerine çalışmalar yaptı ve on bir şiir kitabı yayımladı. 80’li senelerda ise, Loving a Woman in Two Worlds, The Wingéd Life: Selected Poems and Prose of Thoreau,The Man in the Black Coat Turns ve A Little Book on the Human Shadow’u yayımladı. Harper Collins tarafınca yayımlanan son iki şiir kitabı What Have I Ever Lost by Dying? Collected Prose Poems ve Meditations on the Insatiable Soul’dur. Son vakit içinderda basılan değerli bir kitabı da The Maiden King: The Reunion of Masculine and Feminine‘dir. Yeni şiir seçkisi Eating the Honey of Words’ü, ayrıyeten Ecco Press’den Ghalib, The Lightning Should Have Fallen on Ghalib (Sunil Dutta ile) çevirileri yayımlanmıştır. Best American Poetry 1999’un da editörlüğünü yapmıştır.
The Night Abraham Called To The Stars (İbrahim’in Yıldızlara Seslendiği Gece), 50’li senelerdan beri geliştirmeye çalıştığı gazel formunda yazılmış 48 şiirden oluşmaktadır.
Çağdaş Amerikan şiirinin öncü şairlerinden Robert Bly 94 yaşında Minnesota’da vefat etti. Norveç asıllı şairin kızı Mary Bly, babasının 14 yıldır demans hastalığı ile uğraş ettikten daha sonra yaşama veda ettiğini deklare etti.
1940’larda ABD donanmasında iki yıl nazaranv yaptıktan daha sonra şiire ve çeviriye yönelen Bly’nin 50 yıl evvel yayımladığı Vietnam Savaşı aksisi şiir antolojisi periyodun Amerika’sında büyük ses getirdi. Bly, Irak Savaşı’nın akabinde da bu savaşa karşı şiirlerini de bir antolojide topladı. Son iki kitabındaki şiirleri ‘gazel’ şeklinde kaleme alan Bly, bu süreçte dinî motiflere yönelerek ‘İbrahim’in Yıldızlara Seslendiği Gece’ isimli kitabına imza attı.
Bly ayrıyeten Mevlânâ, Hâfız üzere şairlerin şiirlerini İngilizceye aktarmasıyla tanınıyordu. Bly hem de Amerika’da 1950’lerden itibaren değişim gösteren erkek algısını, mitler ve masallar üzerinden akıcı bir lisanla inceleyen ‘Iron John’ (Türkçeye ‘Sert Erkek kuvvetli Erkek’ ismiyle çevrildi) kitabı ile de bütün dünyada ün yaptı.
Şair Bly, Amerika Şiir Derneği’nin Frost Madalyası üzere biroldukça mükafatın de sahibiydi.
TÜRKİYE’DE EDEBİYAT ORTAMI MECMUASIYLA TANINDI
Şiirleri Türkiye’de çeşitli edebiyat mecmualarında vakit zaman Türkçeye aktarılan Bly için 2009’da Edebiyat Ortamı mecmuasının 6’ncı sayısında geniş bir belge hazırlanmıştı. Evraka katkı sunan isimlerden Sadık Yalsızuçanlar burada Robert Bly’i ‘Amerika’nın Sezai Karakoç’u’ olarak tanımlamıştı.
Bly’nin ‘İbrahim’in Yıldızlara Seslendiği Gece’ şiiri Edebiyat Ortamının bu sayısında Fatma Zehra tarafınca Türkçeye şöyleki aktarılmıştı:
“İbrahim’in yıldızları birinci gördüğü geceyi hatırlar mısın?
Satürn’e bağırdı: ‘Sen benim Rabbimsin!’
O denli memnundu ki! Seher Yıldızını gördüğünde
Ona bağırdı, ‘ Sen benim Rabbimsin’ Ve onlar batıp gittiğinde
Öylece parçalandı. Dostlar! O bize emsal:
Batıp giden yıldızları bir ilahlaştıran da biz değil miyiz?
Vefasız yıldızların vefalı yoldaşlarıyız
Porsuk üzere birer toprak kazıcıyız; art pençelerimizin gerisinde
Uçan kiri hissetmeye aşığız
Ve kimse bizi toprağın hoş olmadığına
İkna edemez. Porsuk ruhumuzdur bunu bu biçimde düşünen.
ömrümüzün geri kalanını ıslak tarlalarda
Çamurlu ayakkabılarla yürüyerek geçirmeye hazırız.
Yılanın krallığındaki sürgünlere benzeriz.
Aşağıdan geceye bakıp soğan tarlalarında öylece dururuz.”
SAVAŞ ZIDDI HAREKETİN BAŞKANI
Bly, 23 Aralık 1926’da Minnesota’da Norveç kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1944-46 yılları içinde iki yıl donanmada kaldıktan daha sonra, evvel Minnesota’da St. Olaf Koleji’ne, bir yıl ortadan daha sonra da illüstrasyonist bir küme müellifle tanıştığı Harvard’a gitti. bu vakitte Harvard, Donald Hall, Adrienne Rich, Kenneth Koch, John Ashbery ve John Hawkes üzere müellifler için bir buluşma merkeziydi. 1950 yılında mezun oldu ve yazıları yanında konuşmalarıyla da dikkat çekti.
1956’da Fullbright bursuyla Norveç’e gitti ve Norveç şiirlerini İngilizce’ye çevirdi. Norveç’te kaldığı mühlet ortasında Pablo Neruda, Cesar Vallejo, Gunnar Ekelof, Georg Trakl ve Harry Martinson üzere meşhur şairler üzerinde çalışma imkanı buldu. Amerika’ya dönünce “popüler edebiyat” çalışmaları yaptı, The Fifties, The Sixties ve The Seventies’le periyotların şiirlerini kendi jenerasyonuna tanıttı. Şiir üzerine denemeler yazdı. 1966’da savaş aksisi bir küme Amerikan şair ile birlikte Vietnam Savaşı’na karşı bir cephe oluşturdu. Bunun yanında “Erkekler Hareketi”nin de başlatıcısı oldu. Bir Grimm masalından hareketle bir çeşit “derin erkek”liği incelediği Iron John: A Book About Men kitabı [“Demir John: Erkekler Hakkında Bir Kitap” isimli bu yapıtı Türkçe’ye “Sert Erkek kuvvetli Erkek” ismiyle Gülderen Dedeağaç tarafınca çevirilmiş ve Gendaş Yayınları’nca 2004 Ekim’de yayımlanmıştır.] büyük yankı yapmış ve dünyanın dikkatini bu “Erkek Hareketi”ne çekmiştir.
Bly, 1970’leri Rumi’nin şiirlerini çeviri etmekle geçirir ve bunları birkaç kitap halinde tanınmayan bir yayınevine bastırır. Kendisi üzere şair bir dostu olan Coleman Barks’a 1970’lerde kimi akademik Rumi çevirilerini verir ve ‘Bu şiirler kafeslerinden kurtarılmayı bekliyor’ der. Sekiz yıllık bir çalışmanın akabinde Barks, ‘Çaldımsa miri malı çaldım’ diyerek The Essential Rumi (Rumi’nin Özü) isimli çalışmasını yayımlar ve kitap büyük ilgi gorerek yarım milyon nüsha satar.
Bly bir daha 70’li yıllar boyunca Hindistan vecd şiirleri, denemeler, çeviriler, kıssa söylemeciliği, meditasyon, mitik güçler üzerine çalışmalar yaptı ve on bir şiir kitabı yayımladı. 80’li senelerda ise, Loving a Woman in Two Worlds, The Wingéd Life: Selected Poems and Prose of Thoreau,The Man in the Black Coat Turns ve A Little Book on the Human Shadow’u yayımladı. Harper Collins tarafınca yayımlanan son iki şiir kitabı What Have I Ever Lost by Dying? Collected Prose Poems ve Meditations on the Insatiable Soul’dur. Son vakit içinderda basılan değerli bir kitabı da The Maiden King: The Reunion of Masculine and Feminine‘dir. Yeni şiir seçkisi Eating the Honey of Words’ü, ayrıyeten Ecco Press’den Ghalib, The Lightning Should Have Fallen on Ghalib (Sunil Dutta ile) çevirileri yayımlanmıştır. Best American Poetry 1999’un da editörlüğünü yapmıştır.
The Night Abraham Called To The Stars (İbrahim’in Yıldızlara Seslendiği Gece), 50’li senelerdan beri geliştirmeye çalıştığı gazel formunda yazılmış 48 şiirden oluşmaktadır.