29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun! Ulu Başkan Mustafa Kemal Atatürk, işgal altındaki bir ülkeyi bağımsızlık meşalesi altında topladı. Parçalanmış ve yokluk ortasındaki bir imparatorluktan, tüm dünyanın hürmet duyduğu, çağının ilerisinde bir devlet kurdu. Tarihi bir daha yazdı. Onun en büyük ihtilali ve yapıtı ise “Cumhuriyet” oldu. Cumhuriyet’e giden yol ise zorluklarla doluydu.
ZAFERLERLE TAÇLANDI
Anadolu işgal altındaydı. Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a adım attı, kurtuluş ateşini yaktı. Zafer üstüne zafer kazandı. Bir yandan da Cumhuriyet’e giden yolun taşlarını döşedi. Atatürk, Ulusal Gayret boyunca Cumhuriyet’in altyapısını hazırladı. Nutuk’taki tabiriyle Ulusal Gayret kazanılana kadar Cumhuriyet’i “vicdanında ulusal bir sır” olarak sakladı. Cumhuriyet’in ilanı için birinci adım ise 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılışı oldu. Yeni bir anayasa hazırlandı. 1923’te ise sıra; Cumhuriyet’in ilan edilmesine gelmişti.
CUMHURİYET MÜJDESİ!
Tarih: 28 Ekim 1923…
Devlet, bir hükümet kriziyle karşı karşıyaydı. Mustafa Kemal; İsmet İnönü, Kazım Özalp, Fethi Okyar, Ruşen Eşref Ünaydın, Fuat Bulca, Kemalettin Sami ve Halit Karsıalan’ı Çankaya Köşkü’nde yemeğe davet etti. Atatürk, o geceyi şöyleki anlattı: “Yemek sırasında ‘Efendiler! Yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz’ dedim. Yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları nazaranvlendirdim.”
Kağıt kalem İsmet İnönü’nün elindeydi. Atatürk, metnin birinci unsuruna şunu yazdırdı: “Türkiye Devleti’nin hükümet hali Cumhuriyet’tir.” Cumhuriyet’in ilanına artık saatler vardı.
MİLLETE SESLENDİ: DAİMA BİRLİKTE İLERİYE GİDECEĞİZ
29 Ekim günü Cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, “Daima milletin sevgi ve inancına dayanarak daima bir arada ileri gideceğiz” dedi.
YAŞASIN NİDALARI
Tarih: 29 Ekim 1923…
Meclis, saat 18.00’de toplandı.
Genel Şura sıralarında 158 milletvekili vardı. İnönü, Meclis’e anayasanın birinci unsurunun değiştirilmesi teklifini sundu. İnönü, “Millet hakimiyeti fiili olarak eline almıştır. bu biçimde bunu tüzel olarak lisana getirmekten niye çekiniyoruz?” diye seslendi. Teklif oy birliğiyle kabul edildi. Bütün milletvekilleri ayağa kalktı, üç sefer “Yaşasın Cumhuriyet” diye bağırdı…
ALKIŞLAR SALONU İNLETTİ
Saat 20.45’te Cumhuriyet ilan edilmişti. Sıra birinci Cumhurbaşkanı’nı seçmeye gelmişti. Kapalı oylama yapıldı. Aslında aday da yoktu. Oturuma katılan 158 milletvekilinin aklında tek bir isim vardı: Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk… Oylama daha sonrası, Atatürk 158 oyla Cumhurbaşkanı seçildi. Alkışlar içinde kürsüye çıkan Atatürk, şu konuşmayı yaptı:
“Daima milletin sevgi ve itimadına dayanarak daima bir arada ileri gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti keyifli, başarılı ve galip olacaktır.”
Dualar okundu, oturum bitmiş oldu…
MİLLETİN BÜYÜK COŞKUSU
Saat 22.00 olmuştu… Meclis’in önünde toplanan vatandaşlar Mustafa Kemal’i büyük sevgi gösterisiyle karşıladı. Yurdun dört bir yanında 101 pare top atışı yapıldı. Bağımsızlığın simgesi Cumhuriyet, milletin en büyük bayramı oldu. Tüm unutturma eforlarına ve kısıtlamalara karşın 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı her yıl artan bir coşkuyla kutlandı ve kutlanacak.
En büyük yapıtını gençlere emanet etti
Atatürk, Gençliğe Hitabe’de Türk gençlerine şu biçimde seslendi;
“Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ebediyen koruma ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli budur. Bu temel, senin en değerli hazinendir. İstikbalde dahi seni bu haziniçin yoksun etmek isteyecek dahili ve harici bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklal ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, göreve atılmak için ortasında bulunacağın vaziyetin imkan ve şeraitini düşünmeyeceksin. Bu imkan ve şerait, epeyce namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklal ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar, gaflet ve dalalet ve hatta hıyanet ortasında bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri, şahsî menfaatlerini müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakruzaruret ortasında harap ve bitap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evladı! İşte, bu ahval ve şerait ortasında dahi vazifen, Türk istiklal ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.”
HALK BAYRAMINA SAHİP ÇIKTI
Cumhuriyet’in ilan edildiği 29 Ekim günü başlayan kutlamalar iki gün sürdü. Tüm kutlamaları halk organize etti. 29 Ekim günü, 1925 yılında çıkarılan kanunla ulusal bayram ilan edildi.
ATATÜRK CUMHURİYETİ ANLATIYOR
– Çağdaş bir Cumhuriyet kurmak demek, milletin insanca yaşamasını bilmesi, insanca yaşamanın neye bağlı olduğunu öğrenmesi demektir. (1931)
– Benim naçiz bedenim bir gün elbette toprak olacaktır; ama Türkiye Cumhuriyeti sonsuza dek yaşayacaktır. (1926)
– Az vakitte epey büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir. (1933)
– Cumhuriyet, Türk Milleti’nin refah ve yükselmesi yolunda asırların görmediği başarılara erişti. Asla kuşku yoktur ki Cumhuriyet’in gelecek evlatları, bizden daha epey refaha kavuşmuş ve bahtiyar olacaklardır. (1933)
ZAFERLERLE TAÇLANDI
Anadolu işgal altındaydı. Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a adım attı, kurtuluş ateşini yaktı. Zafer üstüne zafer kazandı. Bir yandan da Cumhuriyet’e giden yolun taşlarını döşedi. Atatürk, Ulusal Gayret boyunca Cumhuriyet’in altyapısını hazırladı. Nutuk’taki tabiriyle Ulusal Gayret kazanılana kadar Cumhuriyet’i “vicdanında ulusal bir sır” olarak sakladı. Cumhuriyet’in ilanı için birinci adım ise 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılışı oldu. Yeni bir anayasa hazırlandı. 1923’te ise sıra; Cumhuriyet’in ilan edilmesine gelmişti.
CUMHURİYET MÜJDESİ!
Tarih: 28 Ekim 1923…
Devlet, bir hükümet kriziyle karşı karşıyaydı. Mustafa Kemal; İsmet İnönü, Kazım Özalp, Fethi Okyar, Ruşen Eşref Ünaydın, Fuat Bulca, Kemalettin Sami ve Halit Karsıalan’ı Çankaya Köşkü’nde yemeğe davet etti. Atatürk, o geceyi şöyleki anlattı: “Yemek sırasında ‘Efendiler! Yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz’ dedim. Yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları nazaranvlendirdim.”
Kağıt kalem İsmet İnönü’nün elindeydi. Atatürk, metnin birinci unsuruna şunu yazdırdı: “Türkiye Devleti’nin hükümet hali Cumhuriyet’tir.” Cumhuriyet’in ilanına artık saatler vardı.
MİLLETE SESLENDİ: DAİMA BİRLİKTE İLERİYE GİDECEĞİZ
29 Ekim günü Cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, “Daima milletin sevgi ve inancına dayanarak daima bir arada ileri gideceğiz” dedi.
YAŞASIN NİDALARI
Tarih: 29 Ekim 1923…
Meclis, saat 18.00’de toplandı.
Genel Şura sıralarında 158 milletvekili vardı. İnönü, Meclis’e anayasanın birinci unsurunun değiştirilmesi teklifini sundu. İnönü, “Millet hakimiyeti fiili olarak eline almıştır. bu biçimde bunu tüzel olarak lisana getirmekten niye çekiniyoruz?” diye seslendi. Teklif oy birliğiyle kabul edildi. Bütün milletvekilleri ayağa kalktı, üç sefer “Yaşasın Cumhuriyet” diye bağırdı…
ALKIŞLAR SALONU İNLETTİ
Saat 20.45’te Cumhuriyet ilan edilmişti. Sıra birinci Cumhurbaşkanı’nı seçmeye gelmişti. Kapalı oylama yapıldı. Aslında aday da yoktu. Oturuma katılan 158 milletvekilinin aklında tek bir isim vardı: Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk… Oylama daha sonrası, Atatürk 158 oyla Cumhurbaşkanı seçildi. Alkışlar içinde kürsüye çıkan Atatürk, şu konuşmayı yaptı:
“Daima milletin sevgi ve itimadına dayanarak daima bir arada ileri gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti keyifli, başarılı ve galip olacaktır.”
Dualar okundu, oturum bitmiş oldu…
MİLLETİN BÜYÜK COŞKUSU
Saat 22.00 olmuştu… Meclis’in önünde toplanan vatandaşlar Mustafa Kemal’i büyük sevgi gösterisiyle karşıladı. Yurdun dört bir yanında 101 pare top atışı yapıldı. Bağımsızlığın simgesi Cumhuriyet, milletin en büyük bayramı oldu. Tüm unutturma eforlarına ve kısıtlamalara karşın 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı her yıl artan bir coşkuyla kutlandı ve kutlanacak.
En büyük yapıtını gençlere emanet etti
Atatürk, Gençliğe Hitabe’de Türk gençlerine şu biçimde seslendi;
“Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ebediyen koruma ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli budur. Bu temel, senin en değerli hazinendir. İstikbalde dahi seni bu haziniçin yoksun etmek isteyecek dahili ve harici bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklal ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, göreve atılmak için ortasında bulunacağın vaziyetin imkan ve şeraitini düşünmeyeceksin. Bu imkan ve şerait, epeyce namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklal ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar, gaflet ve dalalet ve hatta hıyanet ortasında bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri, şahsî menfaatlerini müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakruzaruret ortasında harap ve bitap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evladı! İşte, bu ahval ve şerait ortasında dahi vazifen, Türk istiklal ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.”
HALK BAYRAMINA SAHİP ÇIKTI
Cumhuriyet’in ilan edildiği 29 Ekim günü başlayan kutlamalar iki gün sürdü. Tüm kutlamaları halk organize etti. 29 Ekim günü, 1925 yılında çıkarılan kanunla ulusal bayram ilan edildi.
ATATÜRK CUMHURİYETİ ANLATIYOR
– Çağdaş bir Cumhuriyet kurmak demek, milletin insanca yaşamasını bilmesi, insanca yaşamanın neye bağlı olduğunu öğrenmesi demektir. (1931)
– Benim naçiz bedenim bir gün elbette toprak olacaktır; ama Türkiye Cumhuriyeti sonsuza dek yaşayacaktır. (1926)
– Az vakitte epey büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir. (1933)
– Cumhuriyet, Türk Milleti’nin refah ve yükselmesi yolunda asırların görmediği başarılara erişti. Asla kuşku yoktur ki Cumhuriyet’in gelecek evlatları, bizden daha epey refaha kavuşmuş ve bahtiyar olacaklardır. (1933)