SALİHA SULTAN
Özel Kopyalama Harcı fonu, 2020’de salgında ekonomik kriz yaşayan sanatkarlar için kullanılması talebiyle CHP Genel Lider Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi tarafınca gündeme getirildi. Meclis’e soru önergesi veren İlgezdi, fonun 2020 itibariyle ne kadar olduğunu sorusuna karşılık alamadı. Önergeyi yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “Özel kopyalama harcında bulunan meblağ fikri mülkiyet sisteminin güçlendirilmesi ve kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yürütülmesi gayesiyle kullanılmaktadır. Bu maksatlar doğrultusunda gelirin kullanılabileceği alanlar yönetmelikte sayılmıştır” dedi.
KESİMDEKİ KRİZİ KARAR GÜNDEME GETİRDİ
KARAR, kur yükselişinin akabinde yayın dünyasındaki ekonomik krizi birinci vakit içinderda 18 Aralık 2021’de ‘Kitap Maliyetleri Dört Kat Arttı’ haberiyle gündeme getirmişti. Yayıncılar, KARAR’a yaptıkları açıklamalarda dalın ayakta kalma uğraşı verdiğini belirterek, okuru zorlamamak için kitaplara tıpkı oranda artırım yapamadıklarını vurgulamış, devlet acil bir tahlil üretmezse Türkiye’de kültürel çölleşme yaşanacağına dikkat çekmişti.
Aylardır ekonomik krizle boğuşan yayın dünyası devletin kasasında biriken 1,5 trilyon lira Özel Kopyalama Harcı fonunun hak sahiplerine dağıtılmasını talep etti. Hususa ait yazılı bir açıklama yapan Yayıncılar Meslek Birliği (YAYBİR) Lideri Mustafa Aksoy, kitap üretiminde yılın birinci iki ayında bundan evvelki yıla nazaran yüzde 15 düşüş yaşandığını vurgulayarak, şunları söylemiş oldu: “Ekonomik dalgalanmalar, dövizde yaşanan yükseliş, kağıt teminine ait sıkıntılar, uygulanan enflasyonist siyasetler ve kitap üretiminin yaklaşık yarısının gerçekleştirildiği eğitim kategorisinde Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın bandrolsüz olarak ders ve yardımcı kaynak kitabı basarak, parasız dağıtmaya başlaması üzere niçinlerle tarihinin en sıkıntı periyodundan geçen yayıncılık kesimi 2022 yılının ocak ve şubat aylarında son 9 yılın en düşük kitap baskı sayılarını gördü.” Aksoy, Özel Kopyalama Harcı fonunda 1984 yılından bu yana 1.5 trilyon liraya yakın para toplandığını, hatırlatarak yaşanılan krizin geri dönülmez noktaya ulaşmasını engellemek için, bu paranın Meslek Birlikleri aracılığıyla hak sahiplerine dağıtılmasının aciliyet kazandığını söylemiş oldu.
FONDAKİ SAYI TÜİK DATALARINDAN HESAPLANDI
Kesimin alarm verdiğini söyleyen Aksoy, fonun dağıtımının sağlanması için 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nda (FSEK) değişikliğe gidilmesini de talep etti. Aksoy, “FSEK’in 44. unsuru 2. ve 3. fıkraları uyarınca boş görüntü ve ses kaseti, bilgisayar disketi, CD, DVD üzere taşıyıcı malzemeler ile fikir ve sanat yapıtlarının çoğaltılmasına yarayan her türlü teknik aygıtın imal yahut ithalinden Kültür Bakanlığı yüzde 05 ile 3 içinde değişen oranlarda Özel Kopyalama Harcı topluyor. Bu fonda ne kadar para toplandığı tam olarak bilinmemekle birlikte son 38 yıla ilişkin TÜİK bilgilerinden yaptığımız çalışma kararı yalnızca ithalattan elde edilen gelirin 1 trilyon 455 milyar 848 milyon 178 bin 338 TL olduğunu belirledik. Bu sayıya imalattan elde edilen gelir dahil değil” dedi.
YASA DEĞİŞİKLİĞİ 2018’DE RAFA KALDIRILDI
Bakanlığın 2018’de meslek birliklerinin kâfi bulmamasına karşın FSEK’de yapılacak değişiklikle, fonun yüzde 37,5’unu hak sahiplerine dağıtılmasına karar verdiğini hatırlatan Aksoy, Meclis’e taşınması beklenen yasa taslağının o gün bugündür rafa kaldırıldığını hatırlattı. Aksoy, konuşmasını şu biçimde sürdürdü: “Tüm dünyada, Özel Kopyalama Harcı, ilim-edebiyat, müzik, sinema üzere fikri mülkiyete tabi olan yapıtların şahsî hedefli kopyalamasını yapabilen tüm aygıt ve taşıyıcılardan alınıyor. Maksadı da fikri mülkiyete tabi yapıtların üretimine katkı sağlayan hak sahiplerinin özel kopyalamadan kaynaklanan kayıplarını gidermek. Türkiye’de de FSEK, 2001 yılına kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca toplanan Özel Kopyalama Harcı gelirlerinin yüzde 75’ini meslek birlikleri aracılığıyla hak sahiplerine dağıtılmasını öngörmekteydi. O tarihe kadar, devletin bu alanda hakikat düzgün vergi toplayamaması, kopyalama aygıtlarının bu derece gelişkin ve yaygın olmaması, kimi meslek birliklerinin çabucak hemen kurulmamış olması, kurulanların da yeteri kadar kuvvetli olmaması niçiniyle hayli küçük ölçülerde ödemeler yapıldı. 2001’de ise maddede yapılan değişiklikle meslek birliklerine dağıtım kuralı ortadan kaldırıldı. Şahsi kopyalama istisnası maddemizde var ancak onun ayrılmaz modülü olan harç hak sahiplerine dağıtılmıyor. Bu kabul edilemez.” Gerek ilim edebiyat, gerek müzik, gerek sinema alanında üretim yapan hak sahiplerinin ve ilgili dalların son derece sıkıntı günlerden geçtiğini söyleyen Aksoy, “Bizler hakkımız olanın iade edilmesini istiyoruz. Muhalefet partilerinin de dayanak verdiği Bakanlık tarafınca hazırlanan FSEK’de değişiklik önbakılırsan taslağın bir daha gündeme getirilmesi ve kültür, sanat dünyamızın yaşadığı mağduriyetin giderilmesini talep ediyoruz” davetinde bulundu.
Özel Kopyalama Harcı fonu, 2020’de salgında ekonomik kriz yaşayan sanatkarlar için kullanılması talebiyle CHP Genel Lider Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi tarafınca gündeme getirildi. Meclis’e soru önergesi veren İlgezdi, fonun 2020 itibariyle ne kadar olduğunu sorusuna karşılık alamadı. Önergeyi yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “Özel kopyalama harcında bulunan meblağ fikri mülkiyet sisteminin güçlendirilmesi ve kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yürütülmesi gayesiyle kullanılmaktadır. Bu maksatlar doğrultusunda gelirin kullanılabileceği alanlar yönetmelikte sayılmıştır” dedi.
KESİMDEKİ KRİZİ KARAR GÜNDEME GETİRDİ
KARAR, kur yükselişinin akabinde yayın dünyasındaki ekonomik krizi birinci vakit içinderda 18 Aralık 2021’de ‘Kitap Maliyetleri Dört Kat Arttı’ haberiyle gündeme getirmişti. Yayıncılar, KARAR’a yaptıkları açıklamalarda dalın ayakta kalma uğraşı verdiğini belirterek, okuru zorlamamak için kitaplara tıpkı oranda artırım yapamadıklarını vurgulamış, devlet acil bir tahlil üretmezse Türkiye’de kültürel çölleşme yaşanacağına dikkat çekmişti.
Aylardır ekonomik krizle boğuşan yayın dünyası devletin kasasında biriken 1,5 trilyon lira Özel Kopyalama Harcı fonunun hak sahiplerine dağıtılmasını talep etti. Hususa ait yazılı bir açıklama yapan Yayıncılar Meslek Birliği (YAYBİR) Lideri Mustafa Aksoy, kitap üretiminde yılın birinci iki ayında bundan evvelki yıla nazaran yüzde 15 düşüş yaşandığını vurgulayarak, şunları söylemiş oldu: “Ekonomik dalgalanmalar, dövizde yaşanan yükseliş, kağıt teminine ait sıkıntılar, uygulanan enflasyonist siyasetler ve kitap üretiminin yaklaşık yarısının gerçekleştirildiği eğitim kategorisinde Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın bandrolsüz olarak ders ve yardımcı kaynak kitabı basarak, parasız dağıtmaya başlaması üzere niçinlerle tarihinin en sıkıntı periyodundan geçen yayıncılık kesimi 2022 yılının ocak ve şubat aylarında son 9 yılın en düşük kitap baskı sayılarını gördü.” Aksoy, Özel Kopyalama Harcı fonunda 1984 yılından bu yana 1.5 trilyon liraya yakın para toplandığını, hatırlatarak yaşanılan krizin geri dönülmez noktaya ulaşmasını engellemek için, bu paranın Meslek Birlikleri aracılığıyla hak sahiplerine dağıtılmasının aciliyet kazandığını söylemiş oldu.
FONDAKİ SAYI TÜİK DATALARINDAN HESAPLANDI
Kesimin alarm verdiğini söyleyen Aksoy, fonun dağıtımının sağlanması için 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nda (FSEK) değişikliğe gidilmesini de talep etti. Aksoy, “FSEK’in 44. unsuru 2. ve 3. fıkraları uyarınca boş görüntü ve ses kaseti, bilgisayar disketi, CD, DVD üzere taşıyıcı malzemeler ile fikir ve sanat yapıtlarının çoğaltılmasına yarayan her türlü teknik aygıtın imal yahut ithalinden Kültür Bakanlığı yüzde 05 ile 3 içinde değişen oranlarda Özel Kopyalama Harcı topluyor. Bu fonda ne kadar para toplandığı tam olarak bilinmemekle birlikte son 38 yıla ilişkin TÜİK bilgilerinden yaptığımız çalışma kararı yalnızca ithalattan elde edilen gelirin 1 trilyon 455 milyar 848 milyon 178 bin 338 TL olduğunu belirledik. Bu sayıya imalattan elde edilen gelir dahil değil” dedi.
YASA DEĞİŞİKLİĞİ 2018’DE RAFA KALDIRILDI
Bakanlığın 2018’de meslek birliklerinin kâfi bulmamasına karşın FSEK’de yapılacak değişiklikle, fonun yüzde 37,5’unu hak sahiplerine dağıtılmasına karar verdiğini hatırlatan Aksoy, Meclis’e taşınması beklenen yasa taslağının o gün bugündür rafa kaldırıldığını hatırlattı. Aksoy, konuşmasını şu biçimde sürdürdü: “Tüm dünyada, Özel Kopyalama Harcı, ilim-edebiyat, müzik, sinema üzere fikri mülkiyete tabi olan yapıtların şahsî hedefli kopyalamasını yapabilen tüm aygıt ve taşıyıcılardan alınıyor. Maksadı da fikri mülkiyete tabi yapıtların üretimine katkı sağlayan hak sahiplerinin özel kopyalamadan kaynaklanan kayıplarını gidermek. Türkiye’de de FSEK, 2001 yılına kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca toplanan Özel Kopyalama Harcı gelirlerinin yüzde 75’ini meslek birlikleri aracılığıyla hak sahiplerine dağıtılmasını öngörmekteydi. O tarihe kadar, devletin bu alanda hakikat düzgün vergi toplayamaması, kopyalama aygıtlarının bu derece gelişkin ve yaygın olmaması, kimi meslek birliklerinin çabucak hemen kurulmamış olması, kurulanların da yeteri kadar kuvvetli olmaması niçiniyle hayli küçük ölçülerde ödemeler yapıldı. 2001’de ise maddede yapılan değişiklikle meslek birliklerine dağıtım kuralı ortadan kaldırıldı. Şahsi kopyalama istisnası maddemizde var ancak onun ayrılmaz modülü olan harç hak sahiplerine dağıtılmıyor. Bu kabul edilemez.” Gerek ilim edebiyat, gerek müzik, gerek sinema alanında üretim yapan hak sahiplerinin ve ilgili dalların son derece sıkıntı günlerden geçtiğini söyleyen Aksoy, “Bizler hakkımız olanın iade edilmesini istiyoruz. Muhalefet partilerinin de dayanak verdiği Bakanlık tarafınca hazırlanan FSEK’de değişiklik önbakılırsan taslağın bir daha gündeme getirilmesi ve kültür, sanat dünyamızın yaşadığı mağduriyetin giderilmesini talep ediyoruz” davetinde bulundu.