XeaeX
New member
Yapay zeka (AI) sanatı, yapay zeka kullanılarak oluşturulan rastgele bir sanat yapıtı olarak söz ediliyor. Bu bir senaryo, fotoğraf, müzik yahut daha farklı bir şey olabilir. Lakin bu durum kimi derin tartışmaları da birlikteinde getiriyor. Yapay zeka tarafınca oluşturulan eser bir sanat yapıtı mi? Yoksa eser ‘hayata bir hakaret’ mi?
İyi şeyler
Bu sorulara verilen yanıtlara geçmedilk evvel biraz geriye gidelim. Birinci değerli AI sanat sistemlerinden biri, 1960‘ların sonlarında Harold Cohen tarafınca geliştirilen AARON programı olarak karşımıza çıkıyor. Anca AI sanatı için asıl devim ise 2015 yılında Google’ın DeepDream’i oldu. DeepDream’in piyasaya sürülmesinden daha sonra birkaç şirket, fotoğrafları güzel bilinen fotoğraf setlerinin tarzıyla sanat gibisi imajlara dönüştürebilen uygulamalar yayınladı.
zaman içinde gelişen modeller metinden imaja sistemlerin önünü açtı. Bunlar içinde OpenAI’den DALL-E öne çıkarken rakipler boş durmadı ve Midjourney, StyleGAN ve Stable Diffusion üzere örnekler ömrümüze girdi. Ağustos 2022’de, metinden manzaraya yapay zeka sanatı, 300 dolar ödüllü müsabakada birinciliği kazandı. daha sonrasında ise uzmanlar AI sanatının her yerde olabileceğine ve kimsenin farkında bile olmadığına dikkat çekti.
Eleştiriler
20. yüzyılda sanatkarlar yapay zekayı sanat yaratmak için kullanmaya başladığından beri, yapay zeka tarafınca üretilen sanatın kullanması bir dizi tartışmayı ateşledi. 2020’lerde bu tartışmaların bir kısmı yapay zeka sanatının sanat olarak tanımlanıp tanımlanamayacağı ve sanatkarlar üzerinde yaratacağı tesirle ilgiliydi.
1985’te Pamela Samuelson, telif hakkıyla ilgili olarak AI sanat müellifliğini çevreleyen yasal soruları ele aldı: sanat yapıtı yapay zeka tarafınca yaratıldığında telif hakkının sahibi kimdi? Samuelson’ın Bilgisayarla Üretilen İşlerde Sahiplik Haklarının Tahsis Edilmesi (Allocating Ownership Rights in Computer-Generated Works) başlıklı makalesi, hakların üretici programın kullanıcısına tahsis edilmesini savundu.
Şimdilerde bu telif hakkı sahipliği üç başlığa ayrılmış durumda. birinci vakit içinderda yapıtın sahibi yapay zekanın kendisi olması gerektiği belirtiliyor. Fakat burada Telif Hakkı Maddesi’nin 101. unsurunun “yazar”ı gerçek kişi yahut bilgisayar olarak tanımlanacak biçimde değiştirilmesi gerek. İkinci başlığa nazaran Samuelson’un da dediği üzere, kullanıcı, programcı yahut yapay zeka şirketi telif hakkının sahibi olmalı. Son başlığa göre ise hiç kimse telif sahibi olmamalı. Çünkü buradaki argümana göre sanat yapıtı hiç kimse tarafınca yapılmadığı için rastgele bir telif hakkı sahibi de olmamalı.
Hırsızlık
Yapay zeka sanatının, sanatkarların sanat yapıtlarını onların isteği yahut bilgisi olmadan kullandığına dair deliller var. Bir illüstratör olan Hollie Mengert, çiziminin bir yapay zekayı eğitmek için kullanıldığını öğrendi. Son periyodun tanınan uygulaması Lensa.ai’ın sanatkarların yapıtlarını çaldığı öğrenildi.
Bildiğiniz üzere yapay zeka sanatı üreten tüm uygulamalar temelinde binlerce hatta on binlerce saatlik sanat yapıtlarıyla ve datalarla eğitiliyor. Çünkü üretim için bu koşul. Ne kadar güçlü bilgi seti kullanılırsa ortaya çıkan eser de o kadar güçlü oluyor. Fakat buradaki sorun bu eğitim için yaşayan, üretim yapan ve vergi veren sanatkarların da yapıtlarının kullanılıyor olması.
Endüstrinin değerli isimlerine nazaran bu bir hakaret
Guillermo del Toro ve Hayao Miyazaki, yapay zekanın sanat için kullanılmasına bütünüyle karşı. Del Toro, yapmış olduğu bir röportajda yapay zeka sanatı için bir süre evvel Miyazaki tarafınca söylenen kelamları bir dahaledi: “Bu, ömrün kendisine bir hakaret.”
Del Toro bunu hayli incitici olarak görürken, “yapay zeka bir duyguyu, bir çehreyi ya da insan yüzünün yumuşaklığını asla yakalayamaz.” Sözlerini kullandı. Miyazaki kendisine gösterilen yapay zeka tarafınca üretilmiş zombi gibisi animasyonu izleyince şunları söylemiş oldu: “Bu şeyi kim yarattıysa, acının ne olduğu hakkında hiç bir fikri yok. Mutlaka tiksiniyorum. Bu teknolojiyi asla işime dahil etmek istemem. Bunun ömrün kendisine bir hakaret olduğunu kuvvetle hissediyorum. Biz beşerler kendimize olan inancımızı kaybediyoruz.” 2023 yılında daha da fazla yapay zeka gelişmenine ve yapıtlarına maruz kalacağız. Muhtemelen bu tartışmalar giderek daha da derin bir hale bürünecek.
İyi şeyler
Bu sorulara verilen yanıtlara geçmedilk evvel biraz geriye gidelim. Birinci değerli AI sanat sistemlerinden biri, 1960‘ların sonlarında Harold Cohen tarafınca geliştirilen AARON programı olarak karşımıza çıkıyor. Anca AI sanatı için asıl devim ise 2015 yılında Google’ın DeepDream’i oldu. DeepDream’in piyasaya sürülmesinden daha sonra birkaç şirket, fotoğrafları güzel bilinen fotoğraf setlerinin tarzıyla sanat gibisi imajlara dönüştürebilen uygulamalar yayınladı.
zaman içinde gelişen modeller metinden imaja sistemlerin önünü açtı. Bunlar içinde OpenAI’den DALL-E öne çıkarken rakipler boş durmadı ve Midjourney, StyleGAN ve Stable Diffusion üzere örnekler ömrümüze girdi. Ağustos 2022’de, metinden manzaraya yapay zeka sanatı, 300 dolar ödüllü müsabakada birinciliği kazandı. daha sonrasında ise uzmanlar AI sanatının her yerde olabileceğine ve kimsenin farkında bile olmadığına dikkat çekti.
Eleştiriler
20. yüzyılda sanatkarlar yapay zekayı sanat yaratmak için kullanmaya başladığından beri, yapay zeka tarafınca üretilen sanatın kullanması bir dizi tartışmayı ateşledi. 2020’lerde bu tartışmaların bir kısmı yapay zeka sanatının sanat olarak tanımlanıp tanımlanamayacağı ve sanatkarlar üzerinde yaratacağı tesirle ilgiliydi.
1985’te Pamela Samuelson, telif hakkıyla ilgili olarak AI sanat müellifliğini çevreleyen yasal soruları ele aldı: sanat yapıtı yapay zeka tarafınca yaratıldığında telif hakkının sahibi kimdi? Samuelson’ın Bilgisayarla Üretilen İşlerde Sahiplik Haklarının Tahsis Edilmesi (Allocating Ownership Rights in Computer-Generated Works) başlıklı makalesi, hakların üretici programın kullanıcısına tahsis edilmesini savundu.
Şimdilerde bu telif hakkı sahipliği üç başlığa ayrılmış durumda. birinci vakit içinderda yapıtın sahibi yapay zekanın kendisi olması gerektiği belirtiliyor. Fakat burada Telif Hakkı Maddesi’nin 101. unsurunun “yazar”ı gerçek kişi yahut bilgisayar olarak tanımlanacak biçimde değiştirilmesi gerek. İkinci başlığa nazaran Samuelson’un da dediği üzere, kullanıcı, programcı yahut yapay zeka şirketi telif hakkının sahibi olmalı. Son başlığa göre ise hiç kimse telif sahibi olmamalı. Çünkü buradaki argümana göre sanat yapıtı hiç kimse tarafınca yapılmadığı için rastgele bir telif hakkı sahibi de olmamalı.
Hırsızlık
Yapay zeka sanatının, sanatkarların sanat yapıtlarını onların isteği yahut bilgisi olmadan kullandığına dair deliller var. Bir illüstratör olan Hollie Mengert, çiziminin bir yapay zekayı eğitmek için kullanıldığını öğrendi. Son periyodun tanınan uygulaması Lensa.ai’ın sanatkarların yapıtlarını çaldığı öğrenildi.
Bildiğiniz üzere yapay zeka sanatı üreten tüm uygulamalar temelinde binlerce hatta on binlerce saatlik sanat yapıtlarıyla ve datalarla eğitiliyor. Çünkü üretim için bu koşul. Ne kadar güçlü bilgi seti kullanılırsa ortaya çıkan eser de o kadar güçlü oluyor. Fakat buradaki sorun bu eğitim için yaşayan, üretim yapan ve vergi veren sanatkarların da yapıtlarının kullanılıyor olması.
Endüstrinin değerli isimlerine nazaran bu bir hakaret
Guillermo del Toro ve Hayao Miyazaki, yapay zekanın sanat için kullanılmasına bütünüyle karşı. Del Toro, yapmış olduğu bir röportajda yapay zeka sanatı için bir süre evvel Miyazaki tarafınca söylenen kelamları bir dahaledi: “Bu, ömrün kendisine bir hakaret.”
Del Toro bunu hayli incitici olarak görürken, “yapay zeka bir duyguyu, bir çehreyi ya da insan yüzünün yumuşaklığını asla yakalayamaz.” Sözlerini kullandı. Miyazaki kendisine gösterilen yapay zeka tarafınca üretilmiş zombi gibisi animasyonu izleyince şunları söylemiş oldu: “Bu şeyi kim yarattıysa, acının ne olduğu hakkında hiç bir fikri yok. Mutlaka tiksiniyorum. Bu teknolojiyi asla işime dahil etmek istemem. Bunun ömrün kendisine bir hakaret olduğunu kuvvetle hissediyorum. Biz beşerler kendimize olan inancımızı kaybediyoruz.” 2023 yılında daha da fazla yapay zeka gelişmenine ve yapıtlarına maruz kalacağız. Muhtemelen bu tartışmalar giderek daha da derin bir hale bürünecek.