ŞABAN ÖZDEMİR
Kitapta, Behice Boran, Nurettin Topçu, İstek Tevfik, Necip Fazıl Kısakürek üzere birfazlaca farklı görüşten ismin öğretmenlik yaptığı, edebiyatta Halide Edip Adıvar, Dava Tamer, Talat Halman, Ayşe Kulin, Orhan Pamuk, Perihan Mağden, tiyatroda Haldun Dormen, Genco Erkal, Engin Cezzar, Nevra Serezli üzere isimleri yetiştiren okulun tarihçesinden eğitim sistemine bir epey bilgi fotoğraflarıyla birlikte yer alıyor. Kendisi de Robert Kolej’de tarih dersleri veren Kaya ile yeni kitabını KARAR okurları için konuştuk.
‘Robert Kolej-İmparatorluktan Cumhuriyete Bir Okulun Tarihi’ kitabı Kronik Kitap’tan yayımlanan tarihçi muharrir Başkan Kaya: “Robert Kolej’in öbür esaslı okullardan farkı ‘abicilik’ teriminin olmaması. Muhafazakâr topluluktan Necip Fazıl Kısakürek ya da solculuğu ile ön plana çıkan Cami Baykut üzere isimler eğitim takımında. Kıbrıs çıkartmasında ABD’yi karşısına almaktan çekinmeyen Bülent Ecevit bu okulun mezunu. Milliyetçiliği ile ön plana çıkan Altemur Kılıç, Ecevit’in periyot arkadaşı. Tek tip öğrenci yetiştirmiyor. Farklı fikirlerin ömür alanı bulabildiği bir eğitim anlayışına sahip.”
Kitabınızın girişinde Robert Kolej denilince biraz karışık bir mirasın anlaşılması gerektiğinden bahsediyorsunuz? Nasıl bir miras bu?
Kolej 1863’te kurulmuş. Kısa müddette tüm Ortadoğu’nun en saygın kurumlarından biri olmuş. Amerika’nın kendi sonları haricinde tesis ettiği birinci yüksekokul. esasen Kolej bünyesinde 1971’e kadar üç ana eğitim kurumu var. Bunlar Rumelihisarı’nda konuşlanan erkek kısmı yani Robert Kolej, bir daha birebir yerleşke ortasında yer alan Robert Kolej yüksekokulu -ki bu okul 1971’de Boğaziçi Üniversitesi’ne dönüşecek- ve Arnavutköy’de bulunan Amerikan Kız Koleji. Şu an Robert Kolej bu sonuncu yerleşkede faaliyet gösteriyor. Rumelihisarı’ndaki yerleşke ise halihazırda Boğaziçi Üniversitesi’nin güney yerleşkesi.
Robert Kolej genel manada Türkiye’nin eğitim hayatının neresinde?
Şöyle söyleyeyim. Kolej sanıldığının tersine yalnızca Feyyaz Berker, İbrahim Betil, Nihat Gökyiğit, Hüsnü Özyeğin, Nejat Eczacıbaşı, İbrahim Bodur üzere değerli iş adamları yetiştiren bir kurum değil. Tiyatro ve edebiyat tarihimiz Robert Kolej’i çıkarırsanız hayli kuraklaşır. Bu durumun oluşumunda Tevfik Fikret, Salih Keramet Nigar, filozof İstek Tevfik, Refik Halit Karay, Faruk Nafiz Çamlıbel, Behçet Kemal Çağlar, Necip Fazıl Kısakürek üzere isimlerin kolej öğretmenlik yapmasının rolü büyük. Haliyle Kolej’den de Halide Edip Adıvar, İdeal Tamer, Ayşe Kulin, Perihan Mağden, Nihal Yeğinobalı, Tomris Uyar, Yusuf Mardin, Orhan Pamuk üzere isimler yetişmiş. Tiyatro alanında da her ne kadar toplumun genelince epeyce tanınmasalar da Prof. Dr. Fahir İz’in eşi Dorothy İz, Charles MacNeall, Hilary Sumner Boyd üzere tiyatro hocaları da Haldun Dormen, Çiğdem Selışık, Sevecen İhtilal, Genco Erkal, Nevra Serezli, Engin Cezzar üzere isimlerin yetişmesine vesile olmuş.
Biroldukça edebiyatçı, sanatçı var saydığınız bu isimler içinde.
Bu isimlerin ortaya çıkmasının arkasındaki ne sizce?
Kütüphaneye ve kitaba verdikleri değere vurgu yapmak lazım. O denli ki 1971’de erkek kısmı Boğaziçi Üniversitesi’ne devredildiğinde bir üniversite için gerekli alt yapıya sahip bir durumda. Dersler de esasen tek düze işlenmiyor. Bilhassa yabacı öğretmenler aşikâr bir ders notu takip etmek yerine öğrencilere kütüphaniçin birtakım okuma ödevleri veriyorlar. Seçmeli derslerin çeşitliliği de bir daha dikkat alımlı. Tıp, basın ya da mühendislik üzere alanlara yönelmek isteyen öğrencilere bu alanlarda gerekli alt yapıyı sağlayacak dersler kelam konusu. Dergicilik evvelce de bugün de Robert Kolej’in öne çıkardığı ögelerden. bir fazlaca araştırmacı ve edibin çıkmasını ben biraz da buna bağlıyorum.
Galatasaray, Kabataş, İstanbul Erkek liseleri üzere esaslı kurumların öğrencilerine verdiği bir aidiyet duygusu vardır. Robert Kolej için de bu biçimde bir durumdan kelam konusu mu? ‘Robertli olmak’ diye bir kavramdan bahsedebilir miyiz?
Robert Kolej’in sanırım öteki esaslı okullardan farklı olduğu en bariz yan ‘devrecilik’ ya da ‘abicilik’ teriminin olmaması. Bir ‘kolejlilik’ ruhundan bahsetmek olağan ki mümkün. Koleje mahsus field day denilen spor bayramı, charter day denilen kurucular günü üzere özel günler var. Mezunlar homecoming ismi verilen okula dönüş gününde bir ortaya gelip eski günleri yad ediyorlar. Son vakit içinderda yurt haricinde yaşayan ya da eğitim nazarann mezunlar için başka bir homecoming daha yapılıyor. Bunlar kurumsal aidiyeti artıran olaylar. Mezunlara her üç ayda bir RC Quarterly isminde bir bülten gönderiliyor. Bültende kolejde meydana gelen kıymetli gelişmeler, vefatlar, evlilikler, mükafatlar üzere temalar ele alınıyor. Ayrıyeten Kolej yerleşkesinde yer alan Bizimtepe ismi verilen toplumsal tesis de kolej mezunlarının vakit zaman bir ortaya geldiği bir yer.
Mezunlar halihazırda okula önemli fonlar sağlamaya devam ediyor. Spor salonu Nejat Eczacıbaşı’nın, tiyatro salonu Suna Kıraç’ın, yemekhane Murat Karamancı’nın, kütüphane İbrahim Bodur’un, Fen bilimleri binası Feyyaz Berker’in, bilgisayar salonu Talat Sait Halman’ın, sinema kurgu merkezi Serdar Bilgili’nin ismini taşıyor. Ayrıyeten mezunlar burs fonları da temin ediyorlar. Bu fonlar Anadolu’da orta ya da alt gelir düzeyine mensup bir öğrencinin geleceğini şekillendiriyor.
Türk eğitim sisteminde piramidin zirvesindeki okuldan bahsediyoruz. Öğrencilerin Robert’e girmek için hem epeyce başarılı birebir vakitte ailesinin önemli bir okul fiyatı ödeyecek kudrete sahip olması gerekiyor. Bu durum hem de bir toplumdan daha ayrıksı bir küme yaratmıyor mu?
Kolej öğrencilerinin yüzde 25’inden çoksı burs alıyor. Bu da Robert Kolej’i bir zenginler kulübü olmaktan bir noktaya kadar koruyor. Kolejde muvaffakiyet bursu verilmiyor. Çünkü koleje girmek için aslına bakarsan yüksek bir puan dilimi ortasında yer almanız gerek. Yani imtihan sistemine nazaran hepsi başarılı öğrenciler. Bundan dolayı maddi durum göz önüne alınarak bir burs dağıtımı kelam konusu. Bunun için kurulan bir komite müracaatları inceden inceye tetkik ediyor. En kıymet verilen konulardan biri öğrenciler içinde çeşitliliğin olması. Hakikaten öğrenci alımında kız ve erkek öğrenci sayısında denklik bulunmasına bu mevzuda bir fırsat eşitliği oluşmasına dikkat ediliyor.
Kitapta, Behice Boran, Nurettin Topçu, İstek Tevfik, Necip Fazıl Kısakürek üzere birfazlaca farklı görüşten ismin öğretmenlik yaptığı, edebiyatta Halide Edip Adıvar, Dava Tamer, Talat Halman, Ayşe Kulin, Orhan Pamuk, Perihan Mağden, tiyatroda Haldun Dormen, Genco Erkal, Engin Cezzar, Nevra Serezli üzere isimleri yetiştiren okulun tarihçesinden eğitim sistemine bir epey bilgi fotoğraflarıyla birlikte yer alıyor. Kendisi de Robert Kolej’de tarih dersleri veren Kaya ile yeni kitabını KARAR okurları için konuştuk.
‘Robert Kolej-İmparatorluktan Cumhuriyete Bir Okulun Tarihi’ kitabı Kronik Kitap’tan yayımlanan tarihçi muharrir Başkan Kaya: “Robert Kolej’in öbür esaslı okullardan farkı ‘abicilik’ teriminin olmaması. Muhafazakâr topluluktan Necip Fazıl Kısakürek ya da solculuğu ile ön plana çıkan Cami Baykut üzere isimler eğitim takımında. Kıbrıs çıkartmasında ABD’yi karşısına almaktan çekinmeyen Bülent Ecevit bu okulun mezunu. Milliyetçiliği ile ön plana çıkan Altemur Kılıç, Ecevit’in periyot arkadaşı. Tek tip öğrenci yetiştirmiyor. Farklı fikirlerin ömür alanı bulabildiği bir eğitim anlayışına sahip.”
Kitabınızın girişinde Robert Kolej denilince biraz karışık bir mirasın anlaşılması gerektiğinden bahsediyorsunuz? Nasıl bir miras bu?
Kolej 1863’te kurulmuş. Kısa müddette tüm Ortadoğu’nun en saygın kurumlarından biri olmuş. Amerika’nın kendi sonları haricinde tesis ettiği birinci yüksekokul. esasen Kolej bünyesinde 1971’e kadar üç ana eğitim kurumu var. Bunlar Rumelihisarı’nda konuşlanan erkek kısmı yani Robert Kolej, bir daha birebir yerleşke ortasında yer alan Robert Kolej yüksekokulu -ki bu okul 1971’de Boğaziçi Üniversitesi’ne dönüşecek- ve Arnavutköy’de bulunan Amerikan Kız Koleji. Şu an Robert Kolej bu sonuncu yerleşkede faaliyet gösteriyor. Rumelihisarı’ndaki yerleşke ise halihazırda Boğaziçi Üniversitesi’nin güney yerleşkesi.
Robert Kolej genel manada Türkiye’nin eğitim hayatının neresinde?
Şöyle söyleyeyim. Kolej sanıldığının tersine yalnızca Feyyaz Berker, İbrahim Betil, Nihat Gökyiğit, Hüsnü Özyeğin, Nejat Eczacıbaşı, İbrahim Bodur üzere değerli iş adamları yetiştiren bir kurum değil. Tiyatro ve edebiyat tarihimiz Robert Kolej’i çıkarırsanız hayli kuraklaşır. Bu durumun oluşumunda Tevfik Fikret, Salih Keramet Nigar, filozof İstek Tevfik, Refik Halit Karay, Faruk Nafiz Çamlıbel, Behçet Kemal Çağlar, Necip Fazıl Kısakürek üzere isimlerin kolej öğretmenlik yapmasının rolü büyük. Haliyle Kolej’den de Halide Edip Adıvar, İdeal Tamer, Ayşe Kulin, Perihan Mağden, Nihal Yeğinobalı, Tomris Uyar, Yusuf Mardin, Orhan Pamuk üzere isimler yetişmiş. Tiyatro alanında da her ne kadar toplumun genelince epeyce tanınmasalar da Prof. Dr. Fahir İz’in eşi Dorothy İz, Charles MacNeall, Hilary Sumner Boyd üzere tiyatro hocaları da Haldun Dormen, Çiğdem Selışık, Sevecen İhtilal, Genco Erkal, Nevra Serezli, Engin Cezzar üzere isimlerin yetişmesine vesile olmuş.
Biroldukça edebiyatçı, sanatçı var saydığınız bu isimler içinde.
Bu isimlerin ortaya çıkmasının arkasındaki ne sizce?
Kütüphaneye ve kitaba verdikleri değere vurgu yapmak lazım. O denli ki 1971’de erkek kısmı Boğaziçi Üniversitesi’ne devredildiğinde bir üniversite için gerekli alt yapıya sahip bir durumda. Dersler de esasen tek düze işlenmiyor. Bilhassa yabacı öğretmenler aşikâr bir ders notu takip etmek yerine öğrencilere kütüphaniçin birtakım okuma ödevleri veriyorlar. Seçmeli derslerin çeşitliliği de bir daha dikkat alımlı. Tıp, basın ya da mühendislik üzere alanlara yönelmek isteyen öğrencilere bu alanlarda gerekli alt yapıyı sağlayacak dersler kelam konusu. Dergicilik evvelce de bugün de Robert Kolej’in öne çıkardığı ögelerden. bir fazlaca araştırmacı ve edibin çıkmasını ben biraz da buna bağlıyorum.
Galatasaray, Kabataş, İstanbul Erkek liseleri üzere esaslı kurumların öğrencilerine verdiği bir aidiyet duygusu vardır. Robert Kolej için de bu biçimde bir durumdan kelam konusu mu? ‘Robertli olmak’ diye bir kavramdan bahsedebilir miyiz?
Robert Kolej’in sanırım öteki esaslı okullardan farklı olduğu en bariz yan ‘devrecilik’ ya da ‘abicilik’ teriminin olmaması. Bir ‘kolejlilik’ ruhundan bahsetmek olağan ki mümkün. Koleje mahsus field day denilen spor bayramı, charter day denilen kurucular günü üzere özel günler var. Mezunlar homecoming ismi verilen okula dönüş gününde bir ortaya gelip eski günleri yad ediyorlar. Son vakit içinderda yurt haricinde yaşayan ya da eğitim nazarann mezunlar için başka bir homecoming daha yapılıyor. Bunlar kurumsal aidiyeti artıran olaylar. Mezunlara her üç ayda bir RC Quarterly isminde bir bülten gönderiliyor. Bültende kolejde meydana gelen kıymetli gelişmeler, vefatlar, evlilikler, mükafatlar üzere temalar ele alınıyor. Ayrıyeten Kolej yerleşkesinde yer alan Bizimtepe ismi verilen toplumsal tesis de kolej mezunlarının vakit zaman bir ortaya geldiği bir yer.
Mezunlar halihazırda okula önemli fonlar sağlamaya devam ediyor. Spor salonu Nejat Eczacıbaşı’nın, tiyatro salonu Suna Kıraç’ın, yemekhane Murat Karamancı’nın, kütüphane İbrahim Bodur’un, Fen bilimleri binası Feyyaz Berker’in, bilgisayar salonu Talat Sait Halman’ın, sinema kurgu merkezi Serdar Bilgili’nin ismini taşıyor. Ayrıyeten mezunlar burs fonları da temin ediyorlar. Bu fonlar Anadolu’da orta ya da alt gelir düzeyine mensup bir öğrencinin geleceğini şekillendiriyor.
Türk eğitim sisteminde piramidin zirvesindeki okuldan bahsediyoruz. Öğrencilerin Robert’e girmek için hem epeyce başarılı birebir vakitte ailesinin önemli bir okul fiyatı ödeyecek kudrete sahip olması gerekiyor. Bu durum hem de bir toplumdan daha ayrıksı bir küme yaratmıyor mu?
Kolej öğrencilerinin yüzde 25’inden çoksı burs alıyor. Bu da Robert Kolej’i bir zenginler kulübü olmaktan bir noktaya kadar koruyor. Kolejde muvaffakiyet bursu verilmiyor. Çünkü koleje girmek için aslına bakarsan yüksek bir puan dilimi ortasında yer almanız gerek. Yani imtihan sistemine nazaran hepsi başarılı öğrenciler. Bundan dolayı maddi durum göz önüne alınarak bir burs dağıtımı kelam konusu. Bunun için kurulan bir komite müracaatları inceden inceye tetkik ediyor. En kıymet verilen konulardan biri öğrenciler içinde çeşitliliğin olması. Hakikaten öğrenci alımında kız ve erkek öğrenci sayısında denklik bulunmasına bu mevzuda bir fırsat eşitliği oluşmasına dikkat ediliyor.