TANER AY
çabucak hemen 30’una gelmeden vefat eden üç arkadaş olan Rüştü Onur, Muzaffer Tayyip Uslu, Kemal Uluser’in üstteki çizimleri Mete Arif Tokmak tarafınca Zonguldak’taki Tevfik Fikret Sokağı’nın duvarlarına resmedildi. Zonguldak’ın meşhur üç şairi 2020’den beri bu dik yokuşu inip çıkanları selamlıyor…
360 Sayfa-15 TL
Nahid Sırrı Örik, 29 Birinci Teşrin 1927 ile 10 Temmuz 1928 içindeki Zonguldak’ı, “Ortasından kömür yüklü vagonlar geçen dar bir yolun iki tarafında bozuk kaldırımların çamurları ortasında yırtık elbiseli, simsiyah yüzlü kömür amelelerinden ibaret bir şehir” olarak tanımlar. İsmail Habib Sevük de, 1936 yılının Zonguldak’ı için, “tasasızlıkla neşesizliğin birleştiği çizgide yorgun yorgun yürüyen on bin kadar amelenin şehri” diyecektir. yıllar geçer, ‘şehrin amele çehresi’ hiç değişmez. 1946 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nün Fransızca Kısmı’ndan yeni mezun 28 yaşındaki İlhan Berk, ortaokul öğretmeni olarak atandığı Zonguldak’ı, okurlarına, “Bir yeraltı dünyası. Kara, yapışkan, fukara ve pis” olarak tanıtacaktır.
1896 yılında bataklıkların ve sazlıkların ortasında 18 hâneli bir köy olan Zonguldak, 1899 yılında ilçe, 1924 yılındaysa kent olmuştur. Fakat, 1928 doğumlu İlhami Shalbukil, çocukluğunun geçtiği Zonguldak’ı, ne kentten ne de kasabadan sayacak ve “düpedüz bir köydü” formunda tanımlayacaktır. Buna rağmen, 10 Ekim 1938 günü tahsile açılan Mehmet Çelikel Lisesi (Yurt Ansiklopedisi, C.10, s.7731), öğretmenleri ve öğrencileriyle, kentin amele çehresini süratle değiştirecektir. Bu lise açılmadan evvel de Rüştü Onur ve Kemal Ulusel üzere Zonguldaklı çocuklar Kastamonu Lisesi’ne yatılı kayıt yaptırıyorlardı ve Abdülbaki Gölpınarlı onların öğretmenleriydi.
İKİSİ GERÇEK ZONGULDAKLI, BİRİ FAHRİ
Rüştü Onur, 1920 yılında Devrek’te, Kemal Uluser ise 1915 yılında Amasra’da doğmuşlardır. Ortalarında bir Muzaffer Tayyip aslen Zonguldaklı değildir, İstanbul’un Fatih semtinde dünyaya gelmiş, lakin, polis komiseri olan babasının oradan oraya atanması niçiniyle, çocukluğunu Mersin’de geçirmiş, birinci gençliğindeyse Zonguldak’a gelip, Rüştü ve Kemal kadar Zonguldaklı olup çıkmıştır. Behçet Necatigil, Rüştü’nün ve Muzaffer Tayyip’in, Mehmet Çelikel Lisesi’ndeki edebiyat öğretmenidir. İkisi, Behçet Necatigil niçiniyle yakın vakte kadar edebiyatımızda Kemal Ulusel’den daha fazla bilinmekteydiler, Ulusel konusundaki uzun suskunluğuysa birinci kere 2011 yılında Zonguldaklı romancı İrfan Yalçın ‘İlkyaz Ölümleri’ isimli belgesel romanıyla kıracaktır.
İrfan Yalçın, “Onlar ki üç arkadaştılar; Rüştü Onur, Muzaffer Tayyip Uslu, Kemal Uluser; geldiler, hayli az kaldılar, gittiler” der. Haklıdır. Rüştü 1942 yılında 22 yaşında, Kemal Ulusel 1944 yılında 29 yaşında, Muzaffer Tayyip ise 1946 yılında 24 yaşında masraflar. Muzaffer Tayyip, arkasında ‘Şimdilik’ isimli bir şiir kitabı (A. R. İncealemdaroğlu Basımevi, 1945), Kemal Uluser ise beş perdelik ‘Işık’ isimli bir piyes kitabı (Ulusal Matbaa, 1941) bırakıp gitmişlerdir lakin, Rüştü Onur kitapsız ayrılmıştır dünyamızdan.
yıllar geçer, Salâh Birsel bir ‘Rüştü Onur’ (Yeditepe, 1956), Necati Cumalı da bir ‘Muzaffer Tayyip’ (Yeditepe, 1956) kitapçığı hazırlarlar. sonrasındasında üçünün yapıtlarından kimileri seçkiler de yer alır ancak, toplu yapıtları daima ertelenir. Alım Güngör kardeşimiz ise, üç arkadaşın toplu yapıtlarını tek bir kitapta toplayarak, hayli kıymetli bir edebiyat hizmetinde bulunmuştur. Geçtiğimiz günlerde Kırmızı Kedi Yayınevi’nin ‘Klasikler’ dizisinden yayımlanan ‘Kara Elmas Diyarından’ isimli kitap, başka farklı yerlerde ebedi uykularında olan üç arkadaşın ruhlarını bir daha bir ortaya getiriyor. Alım Güngör’e ne kadar teşekkür etsek, azdır…
UNUTULMUŞ MÜELLİF AHMET NAİM’İ DE HATIRLAMA VAKTİ
Zonguldak demişken, ‘unutulmuş yazar’ Ahmet Naim’in Eylül ayında Kor Kitap’tan çıkan ‘Toprağa Dönüş’ isimli romanına da değinmek gerekiyor. 1904 doğumlu olan muharrir, 1921 yılından vefât ettiği 1967 yılına kadar Zonguldak’ta hayatıştı ve yapıtlarında Zonguldak etrafıyla madencilerin hayatlarını bahis almıştı. ’70’lerin başında Ahmet Naim’in ‘Kuduz Düğünü (Yeditepe, 1968) ile Bir Yudum Soluk (Deniz Yayınları, 1971) kitaplarını okumuştum. Ahmet Naim, gazeteci ve müellif Sina Çıladır’ın babasıdır. Sina Çıladır, bilindiği üzere THKP-C Davası’ndan yargılanmıştı ve genel afla özgür kaldığı 1974 yılına kadar da mahpus yatmıştı. Ahmet Naim’in ‘Kuduz Düğünü’ ve ‘Bir Yudum Soluk’ kitaplarını Alım Güngör, Şaban Özdemir, Necati Tonga, Turgay Anar, Tahsin Yıldırım ve İbrahim Öztürkçü üzere vefalı kardeşlerimin yayıma hazırlamalarını bekliyorum…
çabucak hemen 30’una gelmeden vefat eden üç arkadaş olan Rüştü Onur, Muzaffer Tayyip Uslu, Kemal Uluser’in üstteki çizimleri Mete Arif Tokmak tarafınca Zonguldak’taki Tevfik Fikret Sokağı’nın duvarlarına resmedildi. Zonguldak’ın meşhur üç şairi 2020’den beri bu dik yokuşu inip çıkanları selamlıyor…
360 Sayfa-15 TL
Nahid Sırrı Örik, 29 Birinci Teşrin 1927 ile 10 Temmuz 1928 içindeki Zonguldak’ı, “Ortasından kömür yüklü vagonlar geçen dar bir yolun iki tarafında bozuk kaldırımların çamurları ortasında yırtık elbiseli, simsiyah yüzlü kömür amelelerinden ibaret bir şehir” olarak tanımlar. İsmail Habib Sevük de, 1936 yılının Zonguldak’ı için, “tasasızlıkla neşesizliğin birleştiği çizgide yorgun yorgun yürüyen on bin kadar amelenin şehri” diyecektir. yıllar geçer, ‘şehrin amele çehresi’ hiç değişmez. 1946 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nün Fransızca Kısmı’ndan yeni mezun 28 yaşındaki İlhan Berk, ortaokul öğretmeni olarak atandığı Zonguldak’ı, okurlarına, “Bir yeraltı dünyası. Kara, yapışkan, fukara ve pis” olarak tanıtacaktır.
1896 yılında bataklıkların ve sazlıkların ortasında 18 hâneli bir köy olan Zonguldak, 1899 yılında ilçe, 1924 yılındaysa kent olmuştur. Fakat, 1928 doğumlu İlhami Shalbukil, çocukluğunun geçtiği Zonguldak’ı, ne kentten ne de kasabadan sayacak ve “düpedüz bir köydü” formunda tanımlayacaktır. Buna rağmen, 10 Ekim 1938 günü tahsile açılan Mehmet Çelikel Lisesi (Yurt Ansiklopedisi, C.10, s.7731), öğretmenleri ve öğrencileriyle, kentin amele çehresini süratle değiştirecektir. Bu lise açılmadan evvel de Rüştü Onur ve Kemal Ulusel üzere Zonguldaklı çocuklar Kastamonu Lisesi’ne yatılı kayıt yaptırıyorlardı ve Abdülbaki Gölpınarlı onların öğretmenleriydi.
İKİSİ GERÇEK ZONGULDAKLI, BİRİ FAHRİ
Rüştü Onur, 1920 yılında Devrek’te, Kemal Uluser ise 1915 yılında Amasra’da doğmuşlardır. Ortalarında bir Muzaffer Tayyip aslen Zonguldaklı değildir, İstanbul’un Fatih semtinde dünyaya gelmiş, lakin, polis komiseri olan babasının oradan oraya atanması niçiniyle, çocukluğunu Mersin’de geçirmiş, birinci gençliğindeyse Zonguldak’a gelip, Rüştü ve Kemal kadar Zonguldaklı olup çıkmıştır. Behçet Necatigil, Rüştü’nün ve Muzaffer Tayyip’in, Mehmet Çelikel Lisesi’ndeki edebiyat öğretmenidir. İkisi, Behçet Necatigil niçiniyle yakın vakte kadar edebiyatımızda Kemal Ulusel’den daha fazla bilinmekteydiler, Ulusel konusundaki uzun suskunluğuysa birinci kere 2011 yılında Zonguldaklı romancı İrfan Yalçın ‘İlkyaz Ölümleri’ isimli belgesel romanıyla kıracaktır.
İrfan Yalçın, “Onlar ki üç arkadaştılar; Rüştü Onur, Muzaffer Tayyip Uslu, Kemal Uluser; geldiler, hayli az kaldılar, gittiler” der. Haklıdır. Rüştü 1942 yılında 22 yaşında, Kemal Ulusel 1944 yılında 29 yaşında, Muzaffer Tayyip ise 1946 yılında 24 yaşında masraflar. Muzaffer Tayyip, arkasında ‘Şimdilik’ isimli bir şiir kitabı (A. R. İncealemdaroğlu Basımevi, 1945), Kemal Uluser ise beş perdelik ‘Işık’ isimli bir piyes kitabı (Ulusal Matbaa, 1941) bırakıp gitmişlerdir lakin, Rüştü Onur kitapsız ayrılmıştır dünyamızdan.
yıllar geçer, Salâh Birsel bir ‘Rüştü Onur’ (Yeditepe, 1956), Necati Cumalı da bir ‘Muzaffer Tayyip’ (Yeditepe, 1956) kitapçığı hazırlarlar. sonrasındasında üçünün yapıtlarından kimileri seçkiler de yer alır ancak, toplu yapıtları daima ertelenir. Alım Güngör kardeşimiz ise, üç arkadaşın toplu yapıtlarını tek bir kitapta toplayarak, hayli kıymetli bir edebiyat hizmetinde bulunmuştur. Geçtiğimiz günlerde Kırmızı Kedi Yayınevi’nin ‘Klasikler’ dizisinden yayımlanan ‘Kara Elmas Diyarından’ isimli kitap, başka farklı yerlerde ebedi uykularında olan üç arkadaşın ruhlarını bir daha bir ortaya getiriyor. Alım Güngör’e ne kadar teşekkür etsek, azdır…
UNUTULMUŞ MÜELLİF AHMET NAİM’İ DE HATIRLAMA VAKTİ
Zonguldak demişken, ‘unutulmuş yazar’ Ahmet Naim’in Eylül ayında Kor Kitap’tan çıkan ‘Toprağa Dönüş’ isimli romanına da değinmek gerekiyor. 1904 doğumlu olan muharrir, 1921 yılından vefât ettiği 1967 yılına kadar Zonguldak’ta hayatıştı ve yapıtlarında Zonguldak etrafıyla madencilerin hayatlarını bahis almıştı. ’70’lerin başında Ahmet Naim’in ‘Kuduz Düğünü (Yeditepe, 1968) ile Bir Yudum Soluk (Deniz Yayınları, 1971) kitaplarını okumuştum. Ahmet Naim, gazeteci ve müellif Sina Çıladır’ın babasıdır. Sina Çıladır, bilindiği üzere THKP-C Davası’ndan yargılanmıştı ve genel afla özgür kaldığı 1974 yılına kadar da mahpus yatmıştı. Ahmet Naim’in ‘Kuduz Düğünü’ ve ‘Bir Yudum Soluk’ kitaplarını Alım Güngör, Şaban Özdemir, Necati Tonga, Turgay Anar, Tahsin Yıldırım ve İbrahim Öztürkçü üzere vefalı kardeşlerimin yayıma hazırlamalarını bekliyorum…