Edebiyat ortamı mecmuasının Eylül-Ekim 2021 sayısı Kars’ta medfun olan Horasan’lı ârif Ebu’l-Hasan Harakanî’nin bir kelamıyla açılıyor: “Dergâhımıza gelene ekmeğini, suyunu verin, dinini, inancını sormayın. Allah’ın can bağışlamaya paha bulduğu her varlık, bizim soframızda rızıklanmaya layıktır.” Bu etkileyici merhamet eli, Server Vakfı tarafıncar yayımlanan ve vakfın lideri Av. Mehmet Ali Bulut’un yıllardır özveriyle yayınını yürüttüğü mecmuanın tümünde hissediliyor.
‘CİZÎRÎYİ ANLAMAK İÇİN KÜRTÇE, ARAPÇA VE FARSÇA BİLMELİ’
Edebiyat Ortamı’nın ‘İrfanî Kürt Edebiyatı’ evrakında klasik Kürt edebiyatı alanında çalışmalarıyla tanınmış olan Mardin Artuklu Üniversitesi İdeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Nesim Doru ile Arafat Deniz’in yaptığı kapsamlı söyleşi, bu alanın meraklılarına bedelli bilgiler sunuyor. Prof. Dr. Doru söyleşide irfanî Kürt edebiyatının troykasından birisi olan Melaye Cizirî’yle ilgili şu sözleri kullanıyor:
“Bugün Cizîrî’nin yahut Xanî’nin anlaşılıp anlaşılmadığı sorunu ise şair ile okuyucu içindeki ara ile alakalıdır. Bugün biroldukça okuyucu bu şairleri okumaktadır hatta bu şairlere sanatsal olarak da ilgi duymakta ve melodik icrasında bulunmaktadır. Fakat bu şairlerin fikir dünyasına nüfuz etmek öteki bir şeydir. Onların anlaşılması, yeni Cizîrîlerin ve yeni Xanîlerin çıkma potansiyeli ile ilgilidir. Şayet bugün bir Cizîrî çıkabilirse demek ki Cizîrî bilinmekte, okunmakta ve anlaşılmaktadır; derim. Onların anlaşılması için minimum donanımı sayarsak sanırım demek istediğim daha düzgün anlaşılır. Sözgelimi Cizîrî’yi anlamak için en azından üç lisan bilmek gerekir: Kürtçe, Arapça ve Farsça. Öte yandan İslam fikir ekollerini, ideolojiyi (meşşailik, işrakilik), kelamı, tasavvuf anlayışlarını vahdet-i vücûd’u, tecelli kuramını bilmek lazım. Mukayeseli edebiyat teorilerini ve öbür lisanlarda müsavi şairleri (Hafız, Sadî, Mevlana, Pir Galip, Fuzuli vd.) bilmek lazım. Bunlar okuyucunun taban levazımatıdır. Bu levazımat hazır olduğunda aslına bakarsan konuşacağımız hususlar da başkalaşır ve farklılaşır.”
Belgede ayrıyeten, çeviri ve telifleriyle tanınan Vahdettin İnce ve TRT-Kurdî’nin koordinatörü Mustafa Ekinci’nin yazıları yer alıyor.
‘UYGURLAR KENDİ VATANLARINDA KÖLE DURUMUNA DÜŞTÜ’
‘Doğu Türkistan’ evrakında ise bu mazlum ve mağdur coğrafyayı tanımak için yeterli bir fırsat sunan mecmuada, Doç. Dr. Erkin Emet’in iki kapsamlı yazısı yer alıyor. Doç. Dr. Emet ‘Doğu Türkistan Özerk Cumhuriyeti’ ve ‘Doğu Türkistan’ın İki Efendisi: Mehmet Emin Buğra ve İsa Yusuf Alptekin’ yazılarıyla mecmuada.
Evrakta ayrıyeten, Sadık Yalsızuçanlar’ın, ‘İslam Medeniyetinin Kalbi: Mazlum Doğu Türkistan’ başlıklı yazısı da, bu bahisle ilgilenenlere değerli datalar sunuyor. Yalsızuçanlar, yazısında şöyleki diyor:
“Bugün Doğu Türkistan’da, ibadet, din öğretimi, din ve vicdan özgürlüğü, ana lisan kullanması ve fikir özgürlüğü ağır bir tehditle karşı karşıyadır. Din ve vicdan özgürlüğü, düşünme, inanma ve inançlarını yaşama, en temel kozmik insan hakkıdır. Doğu Türkistanlılar bu haklardan mahrumdur. En sıradan bir dinî kitaba, dergiye, öğretime müsaade verilmiyor. Mescitler kapalı. Ana lisan kullanması ya yasak yahut son derece kısıtlı. Uygurlar, kendi vatanlarında köle pozisyonuna düşmüş durumda. Bu, Çin açından da, dünya açısından da utanç verici bir durumdur. Bu durum bana, Konfüçyüs’ün şu kelamını hatırlatıyor: “Bir ülkede adaletin varlığı kişinin kendini özgürce söz etmesinden anlaşılır. Bir ülkede adaletsizliğin varlığı ise bireylerin başına buyruk davranışından anlaşılır. Adalet ve özgürlüğün olmadığı bir yerde insanlık çürümeye yüz fiyat.”
Mecmuanın 82’nci sayısında evrak hususları haricinde hikaye ve romanlarıyla, çağdaş edebiyatımızda seçkin ve özgün bir yeri olan Sadık Yemni ile ‘Ağrıyan’ romanına ait Yunus Ender Eraslan’ın yaptığı bir söyleşi de dikkati çekiyor. Eraslan’ın ayrıyeten romana ait başka bir yazısı da yer alıyor.
ŞİİRDEN HİKAYEYE ONLARCA MUHARRİR
Dergiye bu ay şiirleriyle Davut Güner, Ali Sali, Mustafa Işık, Tarık Özcan, Şakir Kurtulmuş, Ömer Vural, Aysar Küçükyumuk, Zeki Altın ve Muhammed Korkmaz’ın yanısıra, şiir çevirileriyle, S. Ahmet Kaya, Arafat Deniz, Cemil Çaygözoğlu, Vildan Yalsızuçanlar ve Rana Özdemir katkı vermiş.
Hikayeleriyle ise, Lütfü Şahsuvaroğlu, Mehtap Gül, Şadi Oğuzhan, Ömer Vural, Beyza Albayrak, Şahin Kurt, Mustafa Bilgücü, Zekeriya Şimşek, Ömer Yiğit, Şeyda Eroğlu, Muhammed Çavdar, Alim Akça, Beyza Yazıcıoğlu, F. Rana Çerçi, İlknur Eskioğlu, Fatma Işık Uysal Pınar dikkati çekiyor.
İsmail Kıllıoğlu, ‘Vaktüzre’ başlıklı günlükleriyle mecmuanın içeriğini renklendiriyor. Fahri Tuna, Romanyalı müellif Hayat Memiş’i anlatan portre yazısıyla mecmuadaki klâsik yerini almış. Mikail Türker Bal, Bosna Savaşı’nda ‘Zvornik Günlükleri’nden kelam ediyor. Nazım Payam, ‘İnsan Nasıl Okunur?’ başlıklı yazısıyla dikkati çekiyor. Prof. Dr. Beyhan Kanter’in, Cengiz Aytmatov’a ait yazısı da son derece özgün ve kapsamlı bir araştırma olarak yerini almış. Mecmuada daha biroldukca yazı var. Tevfik İleri’nin yakın vakitte vefat eden damadı Ayhan Aksoy’un yazısı, okurun yakın tarihin en hüzünlü periyoduna gdolayıyor. Hüseyin Câhid Doğan’ın Sükûfenâme’si ise dergiye bambaşka bir bedel katıyor.
Edebiyat Ortamı, bir daha dopdolu… Okuruna birbirinden nitelikli metinler sunmaya devam ediyor.
‘CİZÎRÎYİ ANLAMAK İÇİN KÜRTÇE, ARAPÇA VE FARSÇA BİLMELİ’
Edebiyat Ortamı’nın ‘İrfanî Kürt Edebiyatı’ evrakında klasik Kürt edebiyatı alanında çalışmalarıyla tanınmış olan Mardin Artuklu Üniversitesi İdeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Nesim Doru ile Arafat Deniz’in yaptığı kapsamlı söyleşi, bu alanın meraklılarına bedelli bilgiler sunuyor. Prof. Dr. Doru söyleşide irfanî Kürt edebiyatının troykasından birisi olan Melaye Cizirî’yle ilgili şu sözleri kullanıyor:
“Bugün Cizîrî’nin yahut Xanî’nin anlaşılıp anlaşılmadığı sorunu ise şair ile okuyucu içindeki ara ile alakalıdır. Bugün biroldukça okuyucu bu şairleri okumaktadır hatta bu şairlere sanatsal olarak da ilgi duymakta ve melodik icrasında bulunmaktadır. Fakat bu şairlerin fikir dünyasına nüfuz etmek öteki bir şeydir. Onların anlaşılması, yeni Cizîrîlerin ve yeni Xanîlerin çıkma potansiyeli ile ilgilidir. Şayet bugün bir Cizîrî çıkabilirse demek ki Cizîrî bilinmekte, okunmakta ve anlaşılmaktadır; derim. Onların anlaşılması için minimum donanımı sayarsak sanırım demek istediğim daha düzgün anlaşılır. Sözgelimi Cizîrî’yi anlamak için en azından üç lisan bilmek gerekir: Kürtçe, Arapça ve Farsça. Öte yandan İslam fikir ekollerini, ideolojiyi (meşşailik, işrakilik), kelamı, tasavvuf anlayışlarını vahdet-i vücûd’u, tecelli kuramını bilmek lazım. Mukayeseli edebiyat teorilerini ve öbür lisanlarda müsavi şairleri (Hafız, Sadî, Mevlana, Pir Galip, Fuzuli vd.) bilmek lazım. Bunlar okuyucunun taban levazımatıdır. Bu levazımat hazır olduğunda aslına bakarsan konuşacağımız hususlar da başkalaşır ve farklılaşır.”
Belgede ayrıyeten, çeviri ve telifleriyle tanınan Vahdettin İnce ve TRT-Kurdî’nin koordinatörü Mustafa Ekinci’nin yazıları yer alıyor.
‘UYGURLAR KENDİ VATANLARINDA KÖLE DURUMUNA DÜŞTÜ’
‘Doğu Türkistan’ evrakında ise bu mazlum ve mağdur coğrafyayı tanımak için yeterli bir fırsat sunan mecmuada, Doç. Dr. Erkin Emet’in iki kapsamlı yazısı yer alıyor. Doç. Dr. Emet ‘Doğu Türkistan Özerk Cumhuriyeti’ ve ‘Doğu Türkistan’ın İki Efendisi: Mehmet Emin Buğra ve İsa Yusuf Alptekin’ yazılarıyla mecmuada.
Evrakta ayrıyeten, Sadık Yalsızuçanlar’ın, ‘İslam Medeniyetinin Kalbi: Mazlum Doğu Türkistan’ başlıklı yazısı da, bu bahisle ilgilenenlere değerli datalar sunuyor. Yalsızuçanlar, yazısında şöyleki diyor:
“Bugün Doğu Türkistan’da, ibadet, din öğretimi, din ve vicdan özgürlüğü, ana lisan kullanması ve fikir özgürlüğü ağır bir tehditle karşı karşıyadır. Din ve vicdan özgürlüğü, düşünme, inanma ve inançlarını yaşama, en temel kozmik insan hakkıdır. Doğu Türkistanlılar bu haklardan mahrumdur. En sıradan bir dinî kitaba, dergiye, öğretime müsaade verilmiyor. Mescitler kapalı. Ana lisan kullanması ya yasak yahut son derece kısıtlı. Uygurlar, kendi vatanlarında köle pozisyonuna düşmüş durumda. Bu, Çin açından da, dünya açısından da utanç verici bir durumdur. Bu durum bana, Konfüçyüs’ün şu kelamını hatırlatıyor: “Bir ülkede adaletin varlığı kişinin kendini özgürce söz etmesinden anlaşılır. Bir ülkede adaletsizliğin varlığı ise bireylerin başına buyruk davranışından anlaşılır. Adalet ve özgürlüğün olmadığı bir yerde insanlık çürümeye yüz fiyat.”
Mecmuanın 82’nci sayısında evrak hususları haricinde hikaye ve romanlarıyla, çağdaş edebiyatımızda seçkin ve özgün bir yeri olan Sadık Yemni ile ‘Ağrıyan’ romanına ait Yunus Ender Eraslan’ın yaptığı bir söyleşi de dikkati çekiyor. Eraslan’ın ayrıyeten romana ait başka bir yazısı da yer alıyor.
ŞİİRDEN HİKAYEYE ONLARCA MUHARRİR
Dergiye bu ay şiirleriyle Davut Güner, Ali Sali, Mustafa Işık, Tarık Özcan, Şakir Kurtulmuş, Ömer Vural, Aysar Küçükyumuk, Zeki Altın ve Muhammed Korkmaz’ın yanısıra, şiir çevirileriyle, S. Ahmet Kaya, Arafat Deniz, Cemil Çaygözoğlu, Vildan Yalsızuçanlar ve Rana Özdemir katkı vermiş.
Hikayeleriyle ise, Lütfü Şahsuvaroğlu, Mehtap Gül, Şadi Oğuzhan, Ömer Vural, Beyza Albayrak, Şahin Kurt, Mustafa Bilgücü, Zekeriya Şimşek, Ömer Yiğit, Şeyda Eroğlu, Muhammed Çavdar, Alim Akça, Beyza Yazıcıoğlu, F. Rana Çerçi, İlknur Eskioğlu, Fatma Işık Uysal Pınar dikkati çekiyor.
İsmail Kıllıoğlu, ‘Vaktüzre’ başlıklı günlükleriyle mecmuanın içeriğini renklendiriyor. Fahri Tuna, Romanyalı müellif Hayat Memiş’i anlatan portre yazısıyla mecmuadaki klâsik yerini almış. Mikail Türker Bal, Bosna Savaşı’nda ‘Zvornik Günlükleri’nden kelam ediyor. Nazım Payam, ‘İnsan Nasıl Okunur?’ başlıklı yazısıyla dikkati çekiyor. Prof. Dr. Beyhan Kanter’in, Cengiz Aytmatov’a ait yazısı da son derece özgün ve kapsamlı bir araştırma olarak yerini almış. Mecmuada daha biroldukca yazı var. Tevfik İleri’nin yakın vakitte vefat eden damadı Ayhan Aksoy’un yazısı, okurun yakın tarihin en hüzünlü periyoduna gdolayıyor. Hüseyin Câhid Doğan’ın Sükûfenâme’si ise dergiye bambaşka bir bedel katıyor.
Edebiyat Ortamı, bir daha dopdolu… Okuruna birbirinden nitelikli metinler sunmaya devam ediyor.