TANER AY
Müellif ve edebiyat araştırmacısı Necati Tonga’nın yayıma hazırladığı ‘Şair Portreleri’ (Ziya İlhan Zaimoğlu) ile ‘Bizim Caddeden Portreler’ (Oğuz Özdeş) kitapları Ötüken Neşriyât, Güzide Sabri’nin ‘Ölmüş Bir bayanın Evrak-ı Metrukesi’ ile ‘Nedret’ isimli romanları Can Yayınları tarafınca geçtiğimiz günlerde okura sunuldu. Her münevverin kitaplığında bulunması gereken değerli ve bedelli yapıtlara imza atan Tonga, karıncalar üzere çalışarak kütüphanemize birbirinden bedelli eserler kazandırmaya devam ediyor.
Maalesef, ’47 ve ’57 nesillerinden, ideolojilere aralı yahut ideolojilerine içeriden tenkit getirme cüretine sâhip münevverler pek çıkmadı. Edebiyat araştırmalarını da ideolojilerine bağlı gerçekleştirdiklerinden, ekseriyetle bedelli ve kıymetli şeyler kaleme alamadılar. Buna rağmen, bu iki nesil niçinse günümüzün gençlerini küçümsüyorlar. halbuki, ne var ise onlarda var. Şaban Özdemir, Necati Tonga, Turgay Anar ve Bilen Işıktaş üzere genç arkadaşlarıma hayrânım. Onların her çalışmalarını büyük ilgiyle izliyorum ve fazlaca şey öğreniyorum.
Kırıkkale’de yaşayan Necati Tonga’nın 2019 yılında Çolpan Kitap’tan yayımlanan ‘Bir Edebî Muhit Olarak Ankara’ isimli yapıtı benim başucu kitaplarımdandır. Bu yapıttan daha sonra karıncalar üzere çalışan Necati Tonga’nın sıkı bir takipçisi oldum. Geçtiğimiz günlerde bir daha onun yayıma hazırladığı ‘Şair Portreleri’ (Ziya İlhan Zaimoğlu) ile ‘Bizim Caddeden Portreler’ (Oğuz Özdeş) kitapları Ötüken Neşriyât’tan çıktı. İkisi de her münevverin kitaplığında bulunması gereken kıymetli ve pahalı eserler. Ayrıyeten, bir müddetdir ‘Edebiyatımızda Unutulanlar ve Kaybedenler’ dizisine çalıştığımdan, Zaimoğlu’nun yapıtını okurken, kendisiyle bir arada İdris Ahmet Pura’yı, İsmail Safa Esgin’i, Haşim Nezihi Okay’ı, Vehbi Cem Aşkun’u ve Kemal Kaplancalı’yı listeme almayı unuttuğumu fark ettim. Bana onları anımsattığı için Tonga’ya müteşekkirim. Oğuz Özdeş’in portrelerini okurken ise epeyce keyif aldım.
yıllardır Ahmet Zeki Pamuk ile Güzide Sabri’nin romanlarının neden yeni baskılarının yapılmadığını konuşup dururduk. Necati Tonga’nın Can Yayınları’nın ‘Miras’ dizisi için Güzide Sabri’nin ‘Ölmüş Bir hanımın Evrak-ı Metrukesi’ ile ‘Nedret’ isimli romanlarını yayıma hazırlamış olması beni epeyce sevindirdi. Romanların kapak dizaynları da nefis. Umarım ‘Miras’ dizisinden Güzide Sabri’nin öbür yapıtları de yayımlanır.
Bu kitaplarla bir arada şayet çabucak hemen okumadıysanız Tonga’nın ‘Bir Edebî Muhit Olarak Ankara’ isimli yapıtını de okumanızı ısrârla öneririm. Sanırım baskısı var. Harikulade bir araştırma ve bildiğim kadarıyla Tonga’nın hazırladığı asıl metnin yalnızca bir kısmı. Bir gün tamamının büyük uzunluk ve bol fotoğraflı baskısının yapılacağını umuyorum.
MAHFİL VE MUHİT ORTASINDAKİ FARK
Okurlar için küçük bir not düşeyim: Ahmet Murat’ın TRT2 için hazırlayıp sunduğu ‘Edebiyat Söyleşileri’ programının 46’ncı kısmı Tonga’nın ‘Bir Edebî Muhit Olarak Ankara’ isimli yapıtına ayrılmıştı. Bu söyleşiyi bir orta YouTube kanalında görmüş ve bir daha izlemiştim. Tonga programda nitekim değerli şeyler söylüyordu ve bir fazlaca muharririn karıştırdığı ‘mahfil’ ile ‘muhit’ içindeki farkı da izleyiciye açıklıyordu.
Tonga, evvela edebi muhit teriminin İstanbul üzere kent babında düşünülmesi gerektiğinin altını çizerek, edebi mahfilin ise şair ve muharrirlerin buluştuğu ve birbiriyle irtibata geçtikleri kimi vakit bir konut, kimi vakit bir otel, kimi vakit bir pastane üzere daha dar bir yer olduğunu kaydediyor. Edebiyat mahfili teriminin temelinin konak ve saray kültürüne dayandığını vurgulayan Tonga, matbaanın icadından daha sonra özgürleşerek, kafelere kadar taşındığını anlatıyor. Bir haminin gölgesinde gelişen mahfillerin, İstanbul’da Osmanlı periyodunda şair ve muharrir konutlarına taşındığını belirterek, İbnülemin’in Arif Hikmet’in konutlarını hatırlatıyor, batıdaki mahfiller ile koşut bir paralel seyrettiğini ayrıyeten belirli bir dönemi olduğunu kaydediyor.
Tonga, mahfile yakın bir örnek olarak 1940’ların değerli bir sanat hamisi olarak bilinen Nahit Fıratlı’yı şu sözlerle aktarıyor: “Evini kıymetli edebiyatçılara açıyor ve herkes gidemiyor konutuna. Ses yükseltilemiyor örneğin, kuralları var. Ahmet Hamdi’den Peyami Safa’ya, Can Yücel’den Nurullah Ataç’a fazlaca kişi gidiyor.
Saygın bir edebiyat öğretmeni kendisi, eşi Halil Vedat Fıratlı vesilesiyle epeyce bireyle tanışıyor. Nahit hanım ayrıyeten Gülten Akın’ın hocası. Şair ve müellifler gidip geldikçe birbiriyle bağlantıya geçiyorlar. Yaprak, Çeviri mecmuaları bu konuttaki toplantılarda ortaya çıkıyor.” Husus hakkındaki sohbeti YouTube’dan izleyebilirsiniz.
Müellif ve edebiyat araştırmacısı Necati Tonga’nın yayıma hazırladığı ‘Şair Portreleri’ (Ziya İlhan Zaimoğlu) ile ‘Bizim Caddeden Portreler’ (Oğuz Özdeş) kitapları Ötüken Neşriyât, Güzide Sabri’nin ‘Ölmüş Bir bayanın Evrak-ı Metrukesi’ ile ‘Nedret’ isimli romanları Can Yayınları tarafınca geçtiğimiz günlerde okura sunuldu. Her münevverin kitaplığında bulunması gereken değerli ve bedelli yapıtlara imza atan Tonga, karıncalar üzere çalışarak kütüphanemize birbirinden bedelli eserler kazandırmaya devam ediyor.
Maalesef, ’47 ve ’57 nesillerinden, ideolojilere aralı yahut ideolojilerine içeriden tenkit getirme cüretine sâhip münevverler pek çıkmadı. Edebiyat araştırmalarını da ideolojilerine bağlı gerçekleştirdiklerinden, ekseriyetle bedelli ve kıymetli şeyler kaleme alamadılar. Buna rağmen, bu iki nesil niçinse günümüzün gençlerini küçümsüyorlar. halbuki, ne var ise onlarda var. Şaban Özdemir, Necati Tonga, Turgay Anar ve Bilen Işıktaş üzere genç arkadaşlarıma hayrânım. Onların her çalışmalarını büyük ilgiyle izliyorum ve fazlaca şey öğreniyorum.
Kırıkkale’de yaşayan Necati Tonga’nın 2019 yılında Çolpan Kitap’tan yayımlanan ‘Bir Edebî Muhit Olarak Ankara’ isimli yapıtı benim başucu kitaplarımdandır. Bu yapıttan daha sonra karıncalar üzere çalışan Necati Tonga’nın sıkı bir takipçisi oldum. Geçtiğimiz günlerde bir daha onun yayıma hazırladığı ‘Şair Portreleri’ (Ziya İlhan Zaimoğlu) ile ‘Bizim Caddeden Portreler’ (Oğuz Özdeş) kitapları Ötüken Neşriyât’tan çıktı. İkisi de her münevverin kitaplığında bulunması gereken kıymetli ve pahalı eserler. Ayrıyeten, bir müddetdir ‘Edebiyatımızda Unutulanlar ve Kaybedenler’ dizisine çalıştığımdan, Zaimoğlu’nun yapıtını okurken, kendisiyle bir arada İdris Ahmet Pura’yı, İsmail Safa Esgin’i, Haşim Nezihi Okay’ı, Vehbi Cem Aşkun’u ve Kemal Kaplancalı’yı listeme almayı unuttuğumu fark ettim. Bana onları anımsattığı için Tonga’ya müteşekkirim. Oğuz Özdeş’in portrelerini okurken ise epeyce keyif aldım.
yıllardır Ahmet Zeki Pamuk ile Güzide Sabri’nin romanlarının neden yeni baskılarının yapılmadığını konuşup dururduk. Necati Tonga’nın Can Yayınları’nın ‘Miras’ dizisi için Güzide Sabri’nin ‘Ölmüş Bir hanımın Evrak-ı Metrukesi’ ile ‘Nedret’ isimli romanlarını yayıma hazırlamış olması beni epeyce sevindirdi. Romanların kapak dizaynları da nefis. Umarım ‘Miras’ dizisinden Güzide Sabri’nin öbür yapıtları de yayımlanır.
Bu kitaplarla bir arada şayet çabucak hemen okumadıysanız Tonga’nın ‘Bir Edebî Muhit Olarak Ankara’ isimli yapıtını de okumanızı ısrârla öneririm. Sanırım baskısı var. Harikulade bir araştırma ve bildiğim kadarıyla Tonga’nın hazırladığı asıl metnin yalnızca bir kısmı. Bir gün tamamının büyük uzunluk ve bol fotoğraflı baskısının yapılacağını umuyorum.
MAHFİL VE MUHİT ORTASINDAKİ FARK
Okurlar için küçük bir not düşeyim: Ahmet Murat’ın TRT2 için hazırlayıp sunduğu ‘Edebiyat Söyleşileri’ programının 46’ncı kısmı Tonga’nın ‘Bir Edebî Muhit Olarak Ankara’ isimli yapıtına ayrılmıştı. Bu söyleşiyi bir orta YouTube kanalında görmüş ve bir daha izlemiştim. Tonga programda nitekim değerli şeyler söylüyordu ve bir fazlaca muharririn karıştırdığı ‘mahfil’ ile ‘muhit’ içindeki farkı da izleyiciye açıklıyordu.
Tonga, evvela edebi muhit teriminin İstanbul üzere kent babında düşünülmesi gerektiğinin altını çizerek, edebi mahfilin ise şair ve muharrirlerin buluştuğu ve birbiriyle irtibata geçtikleri kimi vakit bir konut, kimi vakit bir otel, kimi vakit bir pastane üzere daha dar bir yer olduğunu kaydediyor. Edebiyat mahfili teriminin temelinin konak ve saray kültürüne dayandığını vurgulayan Tonga, matbaanın icadından daha sonra özgürleşerek, kafelere kadar taşındığını anlatıyor. Bir haminin gölgesinde gelişen mahfillerin, İstanbul’da Osmanlı periyodunda şair ve muharrir konutlarına taşındığını belirterek, İbnülemin’in Arif Hikmet’in konutlarını hatırlatıyor, batıdaki mahfiller ile koşut bir paralel seyrettiğini ayrıyeten belirli bir dönemi olduğunu kaydediyor.
Tonga, mahfile yakın bir örnek olarak 1940’ların değerli bir sanat hamisi olarak bilinen Nahit Fıratlı’yı şu sözlerle aktarıyor: “Evini kıymetli edebiyatçılara açıyor ve herkes gidemiyor konutuna. Ses yükseltilemiyor örneğin, kuralları var. Ahmet Hamdi’den Peyami Safa’ya, Can Yücel’den Nurullah Ataç’a fazlaca kişi gidiyor.
Saygın bir edebiyat öğretmeni kendisi, eşi Halil Vedat Fıratlı vesilesiyle epeyce bireyle tanışıyor. Nahit hanım ayrıyeten Gülten Akın’ın hocası. Şair ve müellifler gidip geldikçe birbiriyle bağlantıya geçiyorlar. Yaprak, Çeviri mecmuaları bu konuttaki toplantılarda ortaya çıkıyor.” Husus hakkındaki sohbeti YouTube’dan izleyebilirsiniz.